Бәріңізге Ассалаумағалейкум
5 миллион қазақ қырылды. Иә, мұншама халық қай кезде қырылды деп ойлайсыз? Басқа түркі халқына көмектеспеңдер деп қазақтарға ескерту жасаған кім?Өзбек әкәлар бізден не үшін көп?! Мұхтар Әуезов пен Тұрар Рысқұлов қандай қадамдарға барды? Бұл туралы сұмдық ақпараттарды сізге Білген дұрыс
Неге аштық десе, тек 31 жылғы нәубет қана сөз болады? Иә, ол кезде 3 миллионға жуық қазақ қырылды. Бірақ, зұлматы мұнан бір мысқал да кем емес, 21-22-дегі аштық ше?!
Сол жылдары 1 миллион 700 мың қандасымыз мерт болыпты. Жә, сонымен, екі қайтара соққан аштық кемі 5 миллион бауырымызды өлім құштырған екен. Аштық бастауындағы экономикалық, саяси және рухани себептерді іздеп көрейік.
Аштықтың саяси себептері. Негізі зұлмат қазаққа Кеңес одағымен бірге келді. Дәлел ретінде коммунистердің салғырт салығын сөз етсек, кәмпескелеу ұйымдастырғанын, ауылдарды ұжымдастырамын деп, қырып салғанын айтсақ жетіп жатыр. Сонымен, 1917 жыл. Қазан айы. «Теңдік» ұранын ұстаным еткен бәлшебектер «Уақытша үкіметті» құлатты. Ресейде азаматтық соғыс өрті бұрқ ете қалды. Ақ қашты, қызыл қуды. Бірін-бірі қуалаған екеу қазақ жеріне кірді. Ылаң сала кірді. «Ақ» болыспадың деп, бір қырды. «Қызыл» да қалыспады, ол да қырғын жасады. Басқыншы келімсек қазақты оққа байлап кете барды. Азамат соғысы жылдары большевиктер өкіметі «әскери коммунизм» саясатын жүргізді. 10 малың болса, оның 9-ын мемлекеттің қажеттілігі үшін деп тартып ала берді. Бір айналдырғанды шыр айналдырады деген. Сол жылы қыс қарсыз болып, жазда жаңбыр жаумай қойды. Оның соңы қуаңшылық. «Қызылдан» жасырып қалған қолдағы онсыз да аз мал қырылып қалды. Мұның соңы 1 миллион 700 мың қазақтың аштан көз жұмуына әкеп соқты.
Мұхтар Әуезов, Тұрар Рысқұлов секілді ұлт жанашырларының мұрындық болуымен, жер-жерде «аштықпен күрес» ұйымдары құрылып, қазаққа мал, бидай үлестірілді. 22-нің соңында аштық тоқтағандай болды. Бірақ бұл тыныс та ұзаққа созылмап еді. 1925 жылдың күзінде Қазақстанға қызыл жендет Филипп Голощекин жіберілді. Келе сала: «қазақ ауылы Қазан лебін сезінген жоқ, сондықтан «Кіші қазан» төңкерісін жасау қажет»,- деп лепірді. Социализм құрбандық қажет етеді, сондықтан бұл науқан азаматтық соғысқа ұласуы да заңды деп көкіді. Мұнысын И.Сталин дұрыс деп санады. Онсыз да өзі: «бір адамның өлімі - трагедия, ал миллиондардың өлімі - статистика»дейтін кісіні қайтіп «жазғырмақсың»?! Хош, Сталиннен бата алған Исакович жоспарын орындауға белсене кірісіп кетті. Осы арада Голощекинді қалдыра тұрайық та, ішкі Ресейде ол заманда не болып жатқанына үңілейікші…
Дәл осы тұста І бесжылдық жоспары түзілді. Партия КСРО-ны «аграрлы елден индустриялды мемлекетке» айналдырмаққа ниеттенді. Сөйтіп, Франция, Германиядан түрлі техникаларды қарызға ала бастады. Құрал-саймандарын қалаға әкеп, зауыт-фабрикалар тұрғызды. Айналдырған 1-2 жылдың ішінде осындай индустриялды орталықтарда 12 миллионға жуық адам жұмыс істеді. Бұл Кеңестер елі үшін үлкен жетістік сияқты көрінді. Бірақ… Бірағы сол, әлгінде айттық қой, техниканың түгелдейін қарызға алған деп. Еуропалықтар қарызын қайтаруды талап ете бастады. Одан қалды, әлгі индустриялды қалаларда жиналып қалған 12 миллион жұмысшы ашыға бастады. Оларға тамақ, ет, ұн керек еді. Қайтпек керек?! Қара дүрсін тәсілге салған билік баяғы әдеті, қара күшке сүйенді.
1928 жыл. «Байлардың мүлкін тәркілеу керек» деген жарлық шығарды. Бюджетті сол байлардан тартып алған, шауып алған дүниемен толтырмақ болды. Қаулы бойынша, мал басы 150-ден асса бітті, талапайға түсуі тиіс делінді. Бұл акция Ресейде қалай жүргенін білмейміз, ал біздің елде озбырлықпен өтті. Мыңға тарта дәулетті кісі «бай-кулак» аталып, қудаланды. Атылды, жер аударылды. Бірақ, тартып алған мал-мүлік қарызды жаба алмады. Аш-жалаңаш жұмысшыға жұқанақ болмады. Себебі, байларды кәмпескелеуден жиналған малдың басы 2 миллионнан сәл-ақ асатын. Ал қазақтың қолында, кейбір есептер бойынша, 40 миллион түлік болған еді. Қалайда сол 40 миллионға ауыз салу керек еді.
Сол кездегі жаппай ұжымдастыру саясаты да былай жүрді. Айналасы 200-300 шақырымдағы түгел ауылды бір жерге иіріп жинады. Кілең киіз үйден құралған, жапан даладағы бұл «қала» «жолдас Голощекин» аталды. Мыңғырған малды алаңқай сызып, арқан тартып сонда сақтамақ болды. Колхоздастыру күшпен әрі өте асығыс жүргізілді. Оны мынау сан айғақтан білуге де болады. Республика шаруашылығының 1928 жылы 2%-ы, 1930 жылы сәуірде 56,4%-ы, 1931 жылы қазанда 69%-ы ұжымдастырылды. Шашырай қонған қазақтың қоныстарын бір жерге жинаудың арқасында дала аршылды. Бос жер көбейді. Ресейден «ұжымдастыруға көмек» деген желеумен мұжықтарды мыңдап әкеле бастады. Ұжымдастырудың салдарынан еркін, көшпелі халық Үкіметтің рұқсатынсыз жүріп-тұруға хақысы жоқ, басыбайлыға айналып шыға келді. Бұл да ештеңе емес. Колхозды Үкімет құрды. Тиісінше, колхоздағы бар мал енді Үкіметтікі болды. Енді Кеңес үкіметі ет дайындау науқанына кірісті. Толығырақ Видеода...