Бәріңізге ассалаумағаликум. Қазақстандық полицейлер неге аң екеш аң бармайтын сұмдыққа баруда? Азаматтарды азаптау қашан тоқтатылады? Үтік басқыш сақшылар қандай жазаға лайық? Олар кімнің бұйрығын орындауда? Изоляторларды аралаған депутаттар неге шошып отыр? Олар үкіметке қандай талап қойды? Мұны сізге білген дұрыс!
Қайырымдылық
Зарлаған ана, жылаған бала. Мұндай сөздерді бұрын қазақ бастан кешкен тарихи оқиғаларға қарата айтушы едік. Бірақ қазір қайта қолдануға тура кеп тұр. Шынымен зарлаған ана, жылаған бала.
СТАВКА:
Қазір қаншама отбасы қайғыдан қан жұтып отыр. Біреуінің баласы, біреуінің ағасы, бауыры тергеу изоляторында таяқ жеп зәбір көріп жатыр. Қаңтар оқиғасы кезінде ұсталғандарға қорлық көрсеткен өзге емес өзіміздің полицейлер. Олардың соншама қатігез боп кеткенін бас-басқа емес депуттардың өздері де айтып отыр. Әрі азапталғандарды көріп жандары қатты ашыған.
СНХ: • Тергеу изоляторында ұр...
Осылай деп еміренген депутат Берік Дүйсенбинов қамауға алынғандарды ұрып-соғудан қорғауды, медициналық көмек көрсетуді, адвокаттық қорғауды қамтамасыз етіп, тергеу амалдары кезінде қорғаушылардың міндетті түрде қатысуын талап етті. Ал өзге депутаттардың азаптаулар туралы айтары бар ма? Осыны білмекке "Азаттық" тілшілері бірнеше халық қалаулысына микрофон ұсынды.
СНХ:
Азаматын азаптаған елде азаматтық қоғам болмайды! Иә, осылай деп журналист Дәнеш Байболатов үндеу тастады. Ол былай дейді. Талдықорғандағы Н.Назарбаевтың ескерткішін құлатқаны үшін Азамат Батырбаевтың азапталып жатқаны "Жаңа Қазақстанның" ескі сүрлеумен кетіп бара жатқанын анық көрсетеді. Осындай айуандықпен елді қорқытып-үркітіп, елді бас көтермейтіндей етеміз дегендер оңбай қателеседі! Кез келген әрекетке қарсы әрекет болатыны, кез келген күш қарсы күш тудыратыны табиғаттың бұлжымас заңы! Абақтыдағы жас жігіттердің қандай азап көргені туралы туыстарының айтқанынан жаның түршігеді. Біздің ортамыздағы жендеттер айуандығы жағынан СС нацистерінен асып түсіпті! Өрімдей жастарды өлімші қылғандар да біреудің сүйіктісі, әкесі, жақсы көретін баласы, бауыры екеніне сенгің келмейді. Қанға малынған қолын жуып үйіне барған соң, сол қолымен баласының басынан сипайды. Аң екеш аң бармайтын сұмдыққа барғандарға қалай ас батады, қалай ұйықтайды? Ал оларға осындай бұйрық бергендер ше? Ештеңеге зәредей қиналмайтынына бәс тігемін. Өйткені олардың өздерін ақтап алатын уәжі бар. Былайғы жұрт түсінбейтін уәж! Нацистер де өз қылмысын мойындамай, оны тіпті ақтап алуға тырысқан! Өйткені отыз жылда осындай адами құндылығы тоқыраған, мораль жүйесіндегі координаталары теріс жолға түскен, адамдықтан азғандардың бүтін буыны қалыптасты! Сондайлардың қолына тоқпақ берілген, қылмысы үшін жазаланудың орнына марапат көретін елде азаматтық қоғам құрыла ма? Азамат секілді жандар азапталып жатқанда бұл сұрақтың жауабы жалғыз - ЖОҚ!
Ал заңгер әпкеміз Айгүл Орынбек өзінің парақшасына ұсталғандардың үстіне үтік басқан полицейлерге қатысты пікір білдірді. «Біз қазір үнсіз қалсақ, ертең полиция тарапынан «үтік басу» әдетке айналады. Ұрпағың үтіктеліп жүрмесін десең, бұл жағдайды ұмытпай, үтік басқандарды анықтап, ел алдына шығаруды талап етуіміз керек!» деп жазды Айгүл Орынбек. Заңгердің айтуынша, Тоқаев бұған дейін уақытша ұстау изоляторларына камера қоюға тапсырма берген. «Бүкіл бейнебақылау камераларына түскен видеоларды ел алдына шығарсын! Халықты қинамағанын көрейік! «Бір-екі күн шулайды, сосын ұмыталады» деп айтулары мүмкін. Бұл жәй ғана ұмытып кететін дүние емес! «Ұрып-соқты» дегенге құлақ үйренген, ертең «үтікпен күйдіріпті» дегенге де құлақ үйреніп жүрмесін. «Жаңа Қазақстан» зорлық-зомбылықсыз, азапсыз Қазақстан болу керек!» деп жазды Орынбек.
Қазір елдің ішкі істер министрі Ерлан Тұрғымбаевқа деген өкпесі қара қазандай. Оның отставкасын талап етіп қолда жиналып жатыр. Әлеуметтік желілерде азаптау тоқтатылсын деп әр бір азамат ұран тастап жатыр. Негізі дамыған елдерде халықтың үлкен наразылығын тудырған шенеунік ұяттан өртеніп, өз еркімен жұмыстан кетіп қалады. Ал бізде керісінше, былқ етпейді, былқ етпейді....
Гитлер мен Сталин тіріліп келсе де, оларды азаптауға мүлдем қарсы болар едім. Қарапайым адам тұрмақ, ең жауыз қылмыскерді азаптап, ұрып-соғуға болмайды. Қылмысы айғақтық заттармен дәлелденгенде ғана заң аясында жауапқа тартылуы тиіс. Сондықтан басбұзарлық әрекеті видеоға түспеген, фотосы жоқ, саусақ таңбасы қалмаған бүкіл ұсталған босатылуы керек. Ұрып мойындатқан айғақ емес. Былтыр Дулат Ағаділ түрмеде ұрып-сғоудан қайтыс болып еді. Бір жыл өтсе де ештеңе тыйылмапты. Құқық қорлау органдары әдетінен танбай келеді деп жазды журналист Абайус Отариус.
Кейде осы өзге жұрттың полицейіне қызығасың...Сүйсінесің...Бір мысал айтайық. Полицейдің жуан білегіне қолын сүйеп, басын иіп шексіз ризашылықтың ишарасын білдіріп тұрған мына әйел бір күн бұрын дүкеннен бес жұмыртқа ұрлап, қолға түседі. Оқиға орнына жеткен Уильям Стейси ұрының қолына кісен салып, қамаудың орнына бес жұмыртқаға бола басын қатерге тіккен бейбақты сөзге тартады.