พระเจ้าฟ้างุ้มมหาราช แห่งล้านช้าง ผู้ริเริ่มการบูชาพญานาค
#สมเด็จพระเจ้าฟ้างุ้มมหาราช หรือ #สมเด็จพระเจ้าฟ้าหล้าธรณี ศรีสัตนาคณหุตมหาราช ทรงเป็นปฐมมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านช้าง และมหากษัตริย์นครเชียงดงเชียงทองหรือเมืองเซ่า องค์ที่ ๒๗ (ครองราชย์ พ.ศ. ๑๘๕๙-๑๙๓๖) ผู้รวบรวมแผ่นดินลาวสองฝั่งโขงให้เป็นปึกแผ่น สืบเชื้อสายจากราชวงศ์ #ขุนบรมราชาธิราช แห่งนครแถน ได้รับยกย่องเป็นมหาราชองค์แรกของลาว เป็นพระราชโอรสท้าวผีฟ้า และพระราชนัดดาของพระยาสุวรรณคำผง กษัตริย์แห่งนครเชียงดงเชียงทอง พระเจ้าศรีสุริโยวงษ์หรือพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ เเห่ง กษัตริย์กรุงอินทปัตถ์ (พระนครหลวง) ในอาณาจักรขอม ยกพระนางแก้วเก็งยา (แก้วกันยา) ให้เป็นพระอัครมเหสี ทรงบทบาทสำคัญในการอัญเชิญพระพุทธศาสนาลัทธิลังกาวงศ์แบบอินทปัตถนครหรือแบบกัมพูชาสมัยพระนครมาเผยแผ่ในราชอาณาจักรล้านช้าง ทรงขยายอิทธิพลเหนือดินแดนต่าง ๆ เช่น #ล้านนา #อยุธยา (ล้านเพีย) #สิบสองพันนา #สิบสองจุไท #เชียงตุง #ศรีโคตรบูร #ไดเวียด และ #จามปา ให้ยอมอ่อนน้อมและส่งราชบรรณาการพร้อมพระราชธิดามาถวายล้านช้าง ในรัชสมัยของพระองค์ได้แผ่แสนยานุภาพเหนือแว้นแคว้นต่าง ๆ ในอุษาคเนย์ ถือเป็นยุคยิ่งใหญ่ที่สุดของจักรวรรดิหรืออาณาจักรล้านช้าง ปัจจุบันมีพระบรมราชานุสาวรีย์ของประองค์ประดิษฐาน ณ เมืองสีโคดตะบอง นครหลวงเวียงจันทน์
ทรงประสูติ ยาหลวงโงม (โหง่ม) เสวยราชย์เป็นกษัตริย์ล้านช้างเชียงดงเชียงทองมีพระราชโอรสธิดา ๙ องค์ สตรี ๔ องค์ บุรุษ ๕ องค์ หลังสวรรคตยาคำเฮียวพระราชโอรสองค์โตเสวยราชย์แทน ยาคำเฮียวมีพระราชโอรสธิดา ๔ องค์ สตรี ๒ องค์ บุรุษ ๒ องค์ พระราชโอรสองค์เล็กคือ #พระยาฟ้างุ้ม แรกประสูติมีพระทนต์ออกมา ๓๓ เล่มแต่พระครรภ์พระราชมารดา เสนาอำมาตย์เชื่อว่าเข็ดขวงจักแพ้บ้านแพ้เมือง จึงนำพระราชกุมารใส่แพไหลน้ำจากเชียงทองไปและให้ข้อยเลี้ยงจำนวนมากมี บาคุม บากิม บาโบ บาเสียม บาจีแข้ บาลู รวมข้อยหญิงข้อยชาย ๓๓ คนล่องแพไปด้วย ก่อนไหลแพนางยาคำเฮียวพระราชมารดาอุ้มพระราชกุมารไปถึงแพได้ร้องป่าวเทวดาพระยานาคให้รักษาอย่าให้ฉิบหายพร้อมประกาศเหตุจำเป็นที่ต้องกระทำเช่นนี้ว่า "...เสนาทั้งหลายว่าแข้วออกแต่ในท้อง ๓๓ เหล่ม เขาว่าเป็นคนฮ้ายว่าเข็ดว่าขวงแลให้ไหลเสีย ครั้นว่าบุญลูกข้อยยังมีขออย่าให้หล่มให้จมเสีย ให้ได้มาเป็นเจ้าแผ่นดินในเชียงดงเชียงทองด้วยอันชอบโลกชอบธรรม อย่าให้ได้ด้วยหยาบช้าทารุณเทอญ..." พระนางสั่งข้อยเลี้ยงว่าหากพระราชโอรสไปถึงที่ใดให้เรียกว่าพระยาอย่าว่าเป็นพระราชโอรสเจ้าฟ้าคำเฮียวแล้วตั้งพระนามพระราชกุมาร พระนางล่องแพไปส่งถึงเมืองขายจึงเสด็จกลับเมื่อคณะพระยาฟ้างุ้มไปถึงบ้านเมืองใดประชาชนก็ถวายข้าวให้เสวยทุกเมือง
เมื่อไหลแพได้ ๑ ปีก็ถึงหัวลี (หัวหลี่ผี) บริเวณนี้มีถ้ำมหาเถรเจ้าป่าสมัน ตั้งอยู่ในเขตเมืองหนึ่ง ข้อยเลี้ยงและชาวบ้านจึงเล่าเหตุการณ์ถวายพระมหาเถรเจ้าป่าสมัน มหาเถระมาอุ้มพระราชกุมารออกจากแพไปอยู่ด้วย ครั้นเจริญพระชนม์ ๓ พรรษาจึงมาถึงท่าพระสมัน พระสมันเลี้ยงพระราชกุมาร ๓ ปีพระยานครหลวงนำไปเลี้ยง ๗ ปีรวม ๑๔ ปี พระยานครหลวง ยกพระราชธิดาแก่พระยาฟ้างุ้มได้ ๒ ปีจึงให้หมอหูฮา ทำนายชะตาและนักขัตตฤกษ์เมืองล้านช้าง หมอทำนายว่าพระราชบิดามารดาพระยาฟ้างุ้มสวรรคตแล้วเขาเอาอาว เสวยราชย์ที่เชียงดงเชียงทองแทน พระยานครหลวงถามว่าหากแต่งพลให้พระยาฟ้างุ้มไปตีเชียงดงเชียงทองจะได้เสวยราชย์หรือไม่ หมอทำนายว่าอย่าว่าแต่เชียงดงเชียงทองเลย "...ยังจักได้เมืองโยทธิยาทั้งเมืองพิงเชียงใหม่ ทั้งเมืองลื้อเมืองเขิน ทั้งเมืองจุลนีแต่ฟากน้ำแม่แท้มาพี่ต่อเท่าเมืองมีฮ่านก้วนมีเสาหินสุ่มเสาน้ำเต้าแก้วพุ้นดีหลี..." แล้วทำนายต่อว่าพระยาฟ้างุ้มจะไม่สวรรคตในเชียงดงเชียงทองแต่จะสวรรคตในเมืองเบื้องตะวันตกด้วยวุฒิสวัสดี อยู่ได้ปี ๑ พระยานครหลวงแต่งช้างม้ารี้พลให้พระยาฟ้างุ้มแล้วราชาภิเษกเฉลิมพระนามว่าพระยาฟ้าหล้าธรณี พร้อมแต่งหมอผาบเสิก ๔ คนกับเครื่องผาบเสิก พระราชทานฆ้องไชย ๔ ลูก แส่งไชย ๔ ลูก จองวองไชย ๔ ลูก หอกไชย ๔ ดวง ขวนไชย ๔ ดวง แพนไชย ๔ ดวง คนรักษาเครื่องไชย ๔๐๐ แก่พระองค์ โปรดฯ ให้หมอดูหาฤกษ์มื้อดียามดีเสร็จแล้วพระยาฟ้างุ้มจึงเสด็จลงจากเมืองนครหลวงพร้อมไพร่พลและนางแก้วกัญญาพระราชธิดาพระยานครหลวงสู่เชียงดงเชียงทอง
คัมภีร์พื้นพระบาง ฉบับหอสมุดแห่งชาติ #นครหลวงเวียงจันทน์ ระบุว่าพระยาฟ้างุ้ม (ฟ้างู่ม) แรกประสูติมีพระทนต์แต่ในครรภ์พระมารดา ๓๓ เล่ม (ซี่) เสนาอำมาตราชมนตรีเห็นเป็นคนเข็ดขวาง (กาลี) จึงใส่แพไหลน้ำไปถึงท่ามหาปาสมันตเจ้า พระมหาปาสมันตเถระเจ้า ถามเหตุการณ์แจ้งแล้วจึงนำคณะพระยาฟ้างุ้มมาอยู่ด้วย ต่อมาพระยาอินถปัตนครหลวงทราบข่าวว่ามหาเถระได้พระราชโอรสกษัตริย์เชียงดงเซียงทองมาเลี้ยงจึงให้คนมาขอเป็นพระราชโอรส เมื่อพระราชกุมารเจริญพระชนม์ ๑๖ พรรษาพระยาอินถปัตนครหลวงยกพระราชธิดาพระนามนางแก้วลอดฟ้าให้เป็นพระชายา ต่อมาโปรดฯ ยกพลให้พระยาฟ้างุ้มมาเสวยราชย์เชียงดงเชียงทอง พระยาฟ้างุ้มเฉลิมพระนามพระอัครมเหสีเป็นนางเทพาตนวิชิตมหิทธิปติราชาเทวี ศรีอินทปัตราชบุตรี จากนั้นเสด็จตีบ้านน้อยเมืองใหญ่แล้วกลับมาเสวยราชย์เชียงดงเชียงทองศาสนาในล้านช้างเจริญรุ่งเรืองไปทุกแห่ง ถัดนั้น ๒ พระองค์ส่งคนไปขอพระพุทธศาสนาจากพระราชบิดาที่นครหลวงขึ้นมาประดิษฐานในล้านช้าง พระยาอินถปัตนครหลวงโปรดฯ ให้พระมหาปาสมันต์ ๒ พี่น้องคือพระบางเจ้ากับพระมหาปาสมันตเถระเจ้าผู้เลี้ยงพระยาฟ้างุ้มขึ้นมาด้วย ทั้ง ๒ เป็นเชื้อชาติอินถปัตนครหลวง โปรดฯ ให้พระมหาพลังกาเจ้าตนพี่ พระมหาเทพลังกาเจ้า และพระมหานมปันยาเจ้าขึ้นมาด้วย ทั้ง ๓ เป็นเชื้อชาติลังกา พร้อมจัวเณร ๔ ตน พระราชทานพระไตรปิฎกทั้ง ๓ พระพุทธรูปพระบางเจ้าซึ่งได้มาแต่ลังกา พระมหาเถระเจ้าทั้ง ๔ รู้หลักนักปราชญ์และไตรปิฎกทั้ง ๓ จบศาสตราเภทนอกพระพุทธศาสนาคือดูชะตาและโหราศาสตร์ทั้งมวล โปรดฯ
"
เรื่องเล่าจากบันทึก เล่าเรื่องต่างๆที่มีสาระและน่าสนใจ ประวัติศาสตร์ ประวัติบุคคลสำคัญต่างๆ รวมถึงธรรมะคำสอนต่างๆ