#อภิธรรม #อภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ #vtuberthai
มีคนสงสัยกันมากว่า ทำไมในงานศพมีการสวดอภิธรรม แต่คนฟังก็ฟังไม่รู้เรื่อง คนตายก็คงไม่มีโอกาสได้ฟัง แล้วจะสวดไปทำไม ทำไมพระท่านไม่สวดอภิธรรมเป็นภาษาไทย หรือสวดแปล คนจะได้เข้าใจกันมากขึ้น อภิธรรมคืออะไร?
อภิธรรม โดยศัพท์แปลว่าธรรมะอันยิ่ง หรือธรรมที่พิเศษ มาจากคำว่า อภิ หมายถึง ยิ่งใหญ่ และธรรมะ ก็คือคำสอน หรือสิ่งที่เป็นสภาวะธรรมชาติหรือสิ่งต่างๆ
อภิธรรมในศาสนาพุทธหมายถึงเนื้อหาธรรมะ ที่แสดงเฉพาะสาระคำสอนแท้ๆ ไม่ได้ระบุว่าสอนแก่ใคร สอนแก่ผู้ใด ไม่เหมือนคำสอนในพระสูตรที่พระพุทธเจ้าหรือพระอรหันต์จะสอนบุคคลต่างๆ เช่นสอนราชาด้วยธรรมะหัวข้อหนึ่ง สอนเศรษฐี สอนพราหมณ์ สอนนักบวช หรือสอนคนด้วยคำสอนแตกต่างกัน
แต่อภิธรรมคือการพูดถึงตัวหลักธรรมล้วนๆ เช่น จิต เจตสิก รูป นิพพาน ก็พูดถึงว่าจิตมีกี่ประเภท เจตสิกมีกี่ประเภท รูปมีกี่ประเภท และนิพพานคืออะไร โดยไม่ได้บอกว่าเป็นจิตของนายก. นายข. รูปของคนนั้นคนนี้ แต่พูดถึงสภาวะของมนุษย์สัตว์หรือสิ่งมีชีวิต หรือสังขารทั่วๆ ไปไม่ได้เจาะจงใคร
อภิธรรมนั้นมีการแสดงและสอนมาตั้งแต่พระพุทธเจ้ายังทรงอยู่ โดยเฉพาะพระพุทธเจ้าเมื่อคราวจำพรรษา ในพรรษาที่ ๗ ได้ไปจำพรรษาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พระนางสิริมหามายาไปเกิดบนสวรรค์ชั้นดุสิต ได้มาฟังพระธรรมเทศนาจากพระพุทธเจ้าที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์
พระพุทธเจ้าได้พิจารณาว่า พระพุทธเจ้าในอดีตล้วนแต่นำพระอภิธรรมมาสอนพระมารดา เพราะเป็นธรรมะชั้นสูงและมีอานิสงส์มาก เหมาะที่จะใช้ตอบแทนพระคุณพระมารดา จึงทรงนำมาแสดง เมื่อแสดงจบ พระมารดาได้บรรลุโสดาบัน เป็นพระอริยะระดับแรกในพุทธศาสนา
อภิธรรมจึงถือว่ามีอานิสงส์มากและเหมาะจะใช้ตอบแทนพระคุณพ่อแม่ คนจึงได้ขอให้พระสงฆ์สวดอภิธรรมในงานศพญาติผู้ใหญ่ แต่ไม่มีบอกว่ามีการสวดอภิธรรมมาตั้งแต่สมัยไหน
อภิธรรมมีเจ็ดคัมภีร์ ซึ่งแต่ละคัมภีร์มีเนื้อหาแตกต่างกันไป และพระท่านเลือกเฉพาะเนื้อหาบางตอนของคัมภีร์อภิธรรมทั้งเจ็ดคัมภีร์มาสวดย่อๆ เท่านั้น
๑. คัมภีร์ธรรมสังคณี หรือ พระสังคิณี ความหมายเกี่ยวกับการกระทำที่เป็นบุญกุศล หรือเป็นบาป การเกิดในสุคติภูมิ เพื่อให้คนรำลึกถึงกรรมดีกรรมชั่ว
๒. คัมภีร์วิภังค์ ความหมายเกี่ยวกับสภาพร่างกายของเราว่าประกอบขึ้นจากสิ่งต่างๆ
๓. คัมภีร์ธาตุกถา ความหมายเกี่ยวกับการจัดแบ่งประเภทของการทำงานในร่างกายและจิตของเรา เช่นจิตเจตสิก หรือสภาวะจิตและสิ่งที่ทำงานร่วมกันทำให้เกิดจิตใจและความรู้สึกนึกคิดของเรา เพื่อให้เห็นถึงชีวิตมีความคิดและความรู้สึกหลากหลายประกอบกันขึ้นมา
๔. คัมภีร์ปุคคลบัญญัติ กล่าวถึงการจัดแบ่งสิ่งต่างๆ แล้วเรียกว่าเป็นสิ่งนั้นสิ่งนี้ เช่นบุคคลประเภทนั้นมีคุณสมบัติแบบนี้ พระอรหันต์มีคุณสมบัติแบบนี้ ธรรมะมีคุณสมบัติแบบนี้ โดยเฉพาะการแบ่งประเภทบุคคล เพื่อให้เห็นว่า แม้จะมีความหลากหลาย แต่สุดท้ายก็เป็นสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้ถาวร
๕. คัมภีร์กถาวัตถุ กล่าวถึงการถกเถียงและดีเบตของพระภิกษุสองสำนัก โดยพระท่านสวดเฉพาะการถกเถียงในหัวข้อเรื่องความเที่ยงแท้ถาวร ฝ่ายหนึ่ง เรียกว่าสำนักเถรวาท เชื่อว่าสิ่งต่างๆ ไม่มีความเที่ยงแท้ ทุกสิ่งเป็นอนัตตา เป็นสุญญตา อีกฝ่ายคือสำนักวัชชีบุตร ถือว่ามีอัตตาเที่ยงแท้ถาวร และสรุปว่า ความคิดของฝ่ายวัชชีบุตรเป็นความคิดที่ผิด
๖. คัมภีร์ยมกะ หมายถึงธรรมะที่เป็นคู่กัน เฉพาะในบทนี้พระท่านนำเอาเรื่องกุศลมูลมาสวด เพื่อให้คนได้คิดถึงความเป็นกุศล หรือความดีงามต่างๆ
๗. คัมภีร์มหาปัฏฐาน ลงท้ายด้วยคำว่า ปัจจะโย หรือ ปัจจัย มี ๒๔ ปัจจัย หมายถึงสิ่งต่างๆ มีเหตุและมีผลของมัน ไม่ว่าจะเรื่องอะไรก็ตาม ดังนั้นจึงไม่มีสิ่งใดเที่ยงแท้ถาวร เพราะอาศัยปัจจัยและเหตุผลประกอบกันขึ้น ไม่ได้มาจากความบังเอิญหรือมีผู้ใดดลบันดาล
นอกจากเรื่องพระอภิธรรม ยังมีบทที่เรียกว่า บังสุกุลตาย และบังสุกุลเป็น
บทบังสุกุลตาย คือ
อนิจจา วะตะสังขารา
อุปปาทะวะยะธัมมิโน
อุปปัชชิตวา นิรุชฌันติ
เตสัง วูปะสะโมสุโข
แปลว่า
สังขารไม่เที่ยง เกิดขึ้นแล้วเสื่อมไป
เกิดแล้วก็ดับ ความเข้าใจในสังขารไม่เที่ยงแท้แล้วเกิดความสงบได้จะเป็นสุข
และอีกบทหนึ่ง คือ บังสุกุลเป็น สวดว่า
อะจีรัง วะตะยังกาโย ปะฐะวิง อะธิเสสะติ
ฉุฑโฑ อะเปตะวิญญาโณ นิรัฏฐังวะ กะลิงคะรัง
แปลว่า ร่างกายนี้อีกไม่นาน
ก็ต้องทอดทิ้งลงบนแผ่นดิน
เมื่อกายนี้ไม่รับรู้อะไรแล้ว
ก็เหมือนท่อนไม้ไร้ประโยชน์
บททั้งสองบทนี้ พระท่านใช้ในการชักผ้าบังสุกุล หรือชักผ้าหน้าศพ และใช้ในพิธีกรรมเก็บกระดูก รวมถึงใช้ในการทำพิธีบังสุกุลต่ออายุที่ชาวพุทธเชื่อว่าจะต่ออายุได้ ซึ่งที่จริงก็คือพิธีเพื่อให้เราได้คิดถึงความตาย และความไม่ประมาทในชีวิตนั่นเอง
-------------
ถ้าหากว่ามีอะไรจะเสนอให้ผมทำเรื่องอะไร จะเป็นธรรมะ ตำนาน เรื่องเล่า ก็สามารถคอมเมนท์ไว้ได้นะครับ หรือจะสอบถามอะไรก็สอบถามได้แล้วจะมาตอบให้ครับ
.........
สนับสนุนช่องได้โดยการบริจาคที่
tipme.in.th/choholive
ธนาคารกรุงไทย เลขที่บัญชี 984-827-1473
หรือสมัครสมาชิกเพื่อสนับสนุนรายเดือนก็ได้เช่นกันนะครับ