वज्रगड किल्ला हा महाराष्ट्र राज्यातील एक किल्ला आहे. पुरंदर किल्ल्याचा धाकटा भाऊ असलेला हा किल्ला खूप कमी लोकांना परिचित आहे. कारण या किल्ल्यावर जाण्यासाठी असलेला मार्ग भारतीय लष्कराच्या ताब्यात आहे. पुरंदरचा इतिहास जेव्हा आपण पाहतो त्या वेळी प्रत्येक प्रसंगामध्ये वज्रगड किल्ल्याच्या उल्लेख आपल्याला पाहायला मिळतो.
सन १६६५ मध्ये,दिलेर खान जेव्हा पुरंदर जिंकायला आला तेव्हा वज्रगड प्रथम जिंकायचे असे त्याने निश्चित केले. कारण वज्रगड किल्ला आकाराने थोडा पुरंदर पेक्षा लहान आणि तुलनेनं सोपा होता. गडावर शिबंदी सुद्धा जेमतेमच. म्हणून त्याने ३ भिमकाय तोफा आणून वज्रगड किल्ल्यावर हल्ला केला. मूठभर मावळ्यांनी कडवा प्रतिसाद देत किल्ला भांडता ठेवला.पण तोफांच्या माऱ्यापुढे वज्रगड किल्ल्याने मान टाकली आणि किल्ला मोघलांनी जिंकला. पुढे झालेल्या पुरंदर च्या तहा मध्ये पुरंदर आणि वज्रगड किल्यासोबत ऐकून २३ किल्ले मुघलाना मिळाले.
चला तर मग वज्रगड किल्ल्याची सफर आज आपण पाहुयात ....
कवी भूषणाचा छंद :
इंद्र जिमि जंभ पर, बाडव सुअंभ पर
रावण सदंभ पर, रघुकुलराज है |
पौन बारिबाह पर, संभु रतिनाह पर
जो सहसबाह पर राम द्विजराज है |
दावा द्रुमदंड पर, चीता मृगझुंड पर
भूषन वितुण्ड पर जैसे मृगराज है |
तेज तम-अंस पर, कन्ह जिमि कंस पर
त्यो मलीच्छबंस पर सेर शिवराज है |
छंदा चा अर्थ :
जसा इंद्र जम्भासुरावर
जस वादळ आकाशावर
जसा राम माझलेल्या दंभी रावाणावर ||१||
जसा वारा पावसाने भरलेल्या ढगांवर,
जसा शंकर रतीच्या पतीवर (मदनावर)
जसा परशुराम सहस्त्र क्षत्रियांवर ||२||
जशी विज झाडाच्या कठोर बुंद्यावर,
जसा चीता हरणाच्या कळपावर तुटून पडतो,
जश्या भल्या मोठ्या हथ्थिवर सिंह हल्ला करतो ||३||
जसा प्रकाशाचा किरण काळ्या अंधाराच नाश करतो,
कृष्ण कंसाचा नाश करतो,
तसा हे शिवाजी राजा या म्ल्लेंछ वंशाचे कपटी
(मोघल, आदिलशाह, निजामशाह) यांचा नाश करणारा वाघ आहे