#demədidemə #ürək #xolestrol
#xolesterin #damar
Xolesterol səviyyəsi necə aşağı salınır?
Orqanizmdə xolesterol səviyyəsinin yüksəkliyi ürək xəstəlikləri riskini artırır, infarkta zəmin hazırlayır. Həyat tərzindəki dəyişikliklər və dərmanlar sayəsində xolesterol səviyyəsini nizamlamaq mümkündür.
Xolesterol orqanizmin ehtiyac duyduğu yağlı maddədir. Hüceyrə membranının bir hissəsi kimi fəaliyyət göstərir, bəzi hormonların, D vitamininin, ümumiyyətlə, yağda həll olan vitaminlərin istehsalı və orqanizm tərəfindən mənimsənilməsi üçün vacibdir.
Xolesterolun 2 növü var:
1. LDL ( ağırlaşdırılmış lipoprotein;
2. HDL (yüksək sıxlıqlı lipoprotein);
Orqanizmdə fəsadlar yaradan məhz LDL, yəni “pis xolesterol”dur. Məhz bu xolesterolun səviyyəsinin nizamda saxlanılması sağlamlıq naminə gərəklidir. “Pis xolesterol”u azaltmağın yolları düzgün qidalanma, idman etmək, arıqlamaq, həyat tərzini dəyişməkdir. Evdə “pis xolesterol”un səviyyəsini aşağı salmaq üçün bunları edə bilərsiniz:
1. Doymuş yağ, trans yağ kimi qeyri-sağlam yağlardan istifadəni önəmli dərəcədə azaltmaq;
2. Omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngin qidalar qəbul etmək;
3. Yarımfabrikatlardan, emal edilmiş qidalardan uzaq durmaq;
4. Lif qəbulunu çoxaltmaq;
5. Pendir suyu kimi proteinləri qəbul etmək;
6. Çəkiyə nəzarət etmək;
7. İdmanla məşğul olmaq;
Sağlam qidalanmaq xolesterol səviyyələrini nəzarətdə saxlamağın ən yaxşı üsuludur. Gündəlik qidalanma vərdişlərində bəzi dəyişikliklər etməklə uğurlu nəticə əldə edə bilərsiniz:
a) Doymuş yağ qəbulunu azaldın. Müntəzəm olaraq, qırmızı ət və tam yağlı süd məhsulları qəbul etmək “pis xolesterol”un səviyyəsini yüksəldir. Buna görə də, rasionunuzu balanslaşdırmalısınız;
b) Trans yağlardan bacardıqca az istifadə etməyə çalışın. Marqarinlərlə mətbəximizə daxil olan trans yağlardan daha çox şirniyyatların hazırlanmasında istifadə edirik. Mağazalardan aldığımız kekslərin, krakerlərin, yağlı peçenyelərin tərkibində trans yağlar mövcuddur. Bunlar da LDL-in yüksəlmə səbəblərindəndir. Şirniyyatları hazır almaq yerinə, evdə bitki yağları ilə hazırlasanız, daha yaxşı olar;
c) Omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngin qidalar qəbul edin. Ürəyin sağlamlığı üçün vacib olan Omeqa-3 yağ turşuları xolesterol səviyyələrini nizamlayır. Balıq, qoz ləpəsi, kətan toxumu Omeqa-3 qaynağıdırlar;
d) Lif qəbulunu artırın. Orqanizmdə asan həll olan liflərin qəbulu qan dövranına faydalıdır. Qan dövranı sağlamlaşdıqca “pis xolesterol”un səviyyəsi sürətlə aşağı düşür. Brüssel kələmi, yulaf əzməsi, yaşıl lobya, armud, alma liflə zəngin qidalar siyahısının öncülləridir;
e) Pendir suyundan yararlanın. Pendir suyunun nə olduğunu, bəlkə də, bilmirsiniz. Süddən pendir hazırlayarkən dələməni parça materialdan tikilmiş torbaya tökürlər. Həmin torbanı aşsüzənə qoyur, üzərinə də ağırlıq yerləşdirirlər. Kənd yerlərində “pendir daşı” hamar çay daşı olur. Saatlarla suyu süzülən pendir bərkiyir. Sonra torbadan çıxarılır, taxtanın üstündə doğranır və duza qoyulur. Duzla yetişəndən sonra pendir yeyilməyə hazır vəziyyətə gəlir. Pendir suyu torbadakı dələmənin aşsüzənin altına süzülən suyudur. Son illər aparılan araşdırmalar zamanı məlum olub ki, məhz o sudakı protein LDL səviyyəsini aşağıda saxlamaq qabiliyyətinə malikdir;
f) İdman edin. Gündəlik həyatda hərəkətliliyi artırmaqla da “pis xolesterol”un səviyyəsinə nəzarət etmək mümkündür. Çox yox, orta səviyyədə idman hərəkətləri etsəniz, “yaxşı xolesterol” (HDL) çoxalacaq, “pis xolesterol” (LDL) azalacaq. Piyada gəzmək, velosiped sürmək, arıqlamaq üçün məşqlər etmək də faydalıdır;
g) Siqareti tərgidin. Siqareti tərgitməyin “pis xolesterol”un səviyyəsini aşağı salması elmi araşdırmalar nəticəsində məlum olub. Mütəxəssislər vurğulayır ki, siqareti tərgitdikdən müəyyən müddət sonra qan təzyiqi normallaşır, ürək ritmindəki ani sürətlənmələr azalır. Siqaretsiz keçən ilk 3 ayın sonunda qan dövranı yaxşılaşır, ağciyərlərin itirilmiş funksiyaları bərpa olunur. Zamanla ürək xəstəlikləri riski minimuma enir, “pis xolesterol” səviyyəsi azalır;
h) Çəkinizə nəzarət edin. Bayaq da qeyd etdim ki, artıq çəki xolesterol səviyyələrinə təsir edir. Uzunmüddətli araşdırmaların sonunda elm adamları bu qənaətə gəlib ki, arıqlamaq məqsədilə tutulan pəhriz və ya edilən idman hərəkətləri “pis xolesterol”un səviyyəsini aşağı salmağa kömək edir. İdmana getmək imkanınız yoxdursa, liftə minmək əvəzinə pilləkən çıxmağı, alış-verişə piyada getməyi, parkda gəzməyi sınaqdan çıxarın;
i) Alkoqol qəbulunu azaldın. Yüksək miqdarda alkoqol qəbulu ürək xəstəlikləri riskini artırır, təzyiqin yüksəlməsinə, iflicə səbəb olur. Həmçinin, alkoqol qəbulu xolesterol səviyyəsinin yüksəlməsi ilə də əlaqədardır. Alkoqolu azaltsanız, paralelində “pis xolesterol” səviyyəsi də aşağı düşəcək;