Co do 1 sprawy odnośnie "szł" to ciekawe, że w wielu słowiańskich językach nadal są takie wyrazy bez samogłosek i to często. Chociażby słowacki, czy serbsko-chorwacki. U nas to zanikło jeszcze w staropolszczyźnie.

Słuchanie jak tłumaczysz zawiłości języka polskiego to prawdziwa przyjemność. Mam nadzieję, że ta seria szybko się nie skończy. Moje pytanie: dlaczego o przyczynie kłótni, konfliktu mówimy kość niezgody? Pozdrawiam serdecznie 😊

Wspaniały materiał! Muszę przyznać, że naprawdę zaciekawił mnie temat tych kryteriów poprawności językowej. Dziękuję za temat do zgłębienia 😁 Moje pytanie do Poradni: Dlaczego nazwy fizycznych parametrów różnych obiektów nawiązują akurat do ich wyższych wartości? Dlaczego mamy długość, szerokość i wysokość stołu (a nie: krótkość, wąskość i niskość)? Dlaczego mówimy o głębokości morza (a nie: płytkości)? Dlaczego mierzymy gęstość cieczy (a nie: rzadkość)? I tak dalej, i tak dalej... Cały czas się waham czy to bezsensowne pytanie, czy nie 😅 Dlatego będę wdzięczny, jak ktoś mnie oświeci chociaż w komentarzu.

Co do „nie”, mam dwie uwagi. Po pierwsze, istnienie w przeszłości języka praindoeuropejskiego doprawdy trudno nazwać hipotezą, choć oczywiście nie istnieją żadne teksty w tym języku. Językoznawstwo, a przynajmniej to „mainstreamowe”, uważa istnienie tego języka za pewnik, a nie za hipotezę. Tylko bowiem zakładając jego istnienie, można wytłumaczyć tysiące faktów z setek języków. To raczej zatem element teorii niż hipotezy. Po drugie, przeczenia podobne do polskiego „nie” występują nie tylko w rodzinie indoeuropejskiej (IE). Porównajmy węgierskie „nem” (rodzina uralska), japońskie „-nai” (z czasownikiem) czy gruzińskie „nu” (używane z trybem rozkazującym). Wśród języków IE jest ono jednak najbardziej rozpowszechnione, choć często nie jest to dawne *ne, ale jakiś derywat (np. łac. nōn czy niemieckie nein to dosłownie „niejedno”, rosyjskie „niet” to dawne „nie jest”), a do tego nie jest wyłączne. Np. w klasycznym greckim występuje zupełnie inne przeczenie „ou / ouk”, w szwedzkim „ej”, także we współczesnym francuskim mówionym rolę przeczenia przyczasownikowego zaczyna pełnić wyłącznie słowo „pas” (bo „ne” się pomija).

Forma "szłem" została już wyjaśniona - szłem jak mam blisko, a szedłem jak mam daleko. Blisko skraca, daleko wydłuża. Quod erat demonstrandum.

Dzięki Mateusz, jak zwykle wspaniale się słuchało 😘

"Tako rzecze Zaratustra"

Szł > szeł, no i mamy ;-)

Forma „szłem” jest poprawna już od co najmniej stu lat (bo to native speakerzy tworzą język, a nie rady językowe czy akademie, czego najlepszym przykładem jest przejście od „szedłam” do „szłam” - kiedy ta zmiana zachodziła, nie było RJP), ale poloniści jej nie uznają, a przez to nie badają, gdyż kto zajmie się poważnie tym zagadnieniem, zostanie wyostracyzowany lub uznany za osobę nawiedzoną :)

Dla mnie forma "szłeś" była pierwszą mi znaną i gdzieś w toku uczenia się dosyć się zdziwiłam, że jest nieprawidłowa, skoro tyle osób wokół mnie jej używa. Dopiero potem dowiedziałam się, że dla większości moich rozmówców mogła być naturalna, bo rzecz działa się na Górnym Śląsku, a po śląsku w 3 osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego on nie "szedł", a "szoł", więc "szłem" i "szłeś" nasuwa się samo

Wspaniałe! "Czy musimy tworzyć taką formę, jak on szł, skoro można sobie wyobrazić sytuację, że mamy formy: ja szłem, ty szłeś, on szedł" :) :) To samo można powiedzieć o feminatywach :) Czy musimy tworzyć taką formę jak architektka - która w wymowie jest równie paskudna, jak on szł z powyższego przykładu. A przecież możemy mówić ładnie: Ten architekt zaprojektował, ta architekt zaprojektowała.

dlaczego gdy czegoś się mocno nie lubi, to mówi się że się tego *nie* cierpi, skoro "cierpieć" wiąże się z cierpieniem, więc czymś nieprzyjemnym?

Ja mam takie pytanie, dlaczego w polszczyźnie, w przeciwieństwie do wielu innych języków zamiast mówić że "ktoś jest martwy" mówimy "ktoś nie żyje"?

2:47 - Ale co za problem, żeby w wyniku oddolnej ewolucji języka, nowa wersja gramatyczna tych odmian przyjęła formę "ja szłem/on szedł"? Tak samo jak mamy choćby jeden rok/kilka lat, idę/będę szedł czy mieć/mam/będę miał

Czy list samobójcy/samobójczyni, napisany przed śmiercią, ale mający być odczytany po śmierci piszącego/piszącej, jest listem przedśmiertnym czy pośmiertnym?

Tako rzecze Zaratustra

Jak zwykle bardzo dobry materiał. Widać że chcesz to robić i się starasz. 😄 Moje pytanie dotyczy ortografii. Czy jest szansa że „konflikty” takie jak ż i rz, h i ch zostaną usunięte? Wiem że te formy pochodzą od dawnej wymowy, ale skoro nie ma już między nimi różnicy, czy można by je tak po prostu wywalić? Pozdrawiam

5:50 Przypomniał mi się tytuł książki Fryderyka Nietzschego "Tako rzecze Zaratustra". No ale to jest dzieło z drugiej połowy XIX wieku.

Skąd się wzięło: wystrychnąć kogoś na dudka? Czy wystrychnąć ma coś wspólnego ze strachem?

Reszta świata: no znaczy nie Polacy: no znaczy tak

Nurtują mnie kwestie związane z formami złożonymi. Jeżeli "nie jest zrobione" = "jest niezrobione", to czy podobną analogię można zastosować do "nie będę robił" i "będę nie robił"? Drugie pytanie. Jak akcent zdania wpływa na składnię czasowników niewłaściwych? Pytając wprost, czy można jest* zacząć zdanie od "było można/trzeba/widać" zamiast "można/trzeba/widać było"? Mogę dodać, że z moich obserwacji wynika, że w czasie przyszłym prawie zawsze mówi się "będzie można", natomiast w przypadku czasownika "widać" prawie zawsze się mówi: było widać, ale widać jest*/będzie. *Wiem, że czasownik posiłkowy w czasie teraźnieszym jest opcjonalny, a wręcz nigdy nie mówi się "można jest/jest można", ale zauważyłem, że nadal da się spotkać formy: widać jest i warto jest.

Jesusss " szłem", "weszlem" mnie ogromnie boli. 🥴Ortodoksyjna jestem.

Dlaczego w czasie przyszłym złożonym jest czasownik w formie przeszłej? np. będę czytał, będę grała

Dlaczego nowotwór nazywamy rakiem?

Co znaczy słowo "mać" często łączone z ekhm "zakrętem po włosku"?

Ciekawostka do pytania drugiego W greckim "tak" to "Ναί", czyt. "ne", dodatkowo sposób w jaki grecy to wymawiają brzmi jakby mówili nasze Nie bez i, i jeszcze ton wskazuje na zaprzeczenie. Słychać do szczególnie gdy rozmawiają przez telefon, kiedy powtarzają "ne ne ne" Z drugiej strony, w naszym języku jest wersja "no" oznaczająca tak ;)

Czy "Słowianin" pochodzi od "slave" (niewolnik), czy było na odwrót? Czy może w ogóle oba słowa nie mają ze sobą nic wspólnego? Historycy się spierają i dyskutują, ciekawa jestem Twojego zdania 🙂

Panie Mateuszu, nie sądzę, by istniała kiedykolwiek forma „szedłam”, chyba trochę Pan przedobrzył. Owszem, w odmianie „szedł” nie było kiedyś żadnej oboczności, ale też nie dlatego, że w temacie była wszędzie samogłoska „e”. Rzeczywiście, była tam samogłoska, ale nie było to żadne „e”, tylko jer miękki - rodzaj krótkiej „palatalnej” samogłoski centralnej, oznaczanej „ь” (litera cyrylicka, dziś oznaczająca miękki znak). Samogłoska ta pochodzi w każdym razie od wcześniejszego krótkiego „i”. Owszem, rozwijała się ona w „e”, ale po pierwsze nie we wszystkich językach słowiańskich, a po drugie jedynie w pewnych pozycjach. Poza tym zanikała. I właśnie... w męskiej formie „šьdlъ” jer rozwinął się w „e”, natomiast w formie żeńskiej „šьdla” zanikł (przed sylabą z pełną samogłoską „a”). Stąd właśnie dziś oboczność. Formę 1. osoby utworzono przez zestawienie „šьdlъ” z formą czasownika „być”, „jesmь”. Mieliśmy więc „šьdlь jesmь”, które przez uproszczenie (w wyniku częstości użycia) utraciło „s”, stąd dziś „-em” (a nie „-eśm”). Najwyraźniej najpierw każdy z wyrazów rozwinął się zgodnie z regułami fonetycznymi do „szedł jeśm”, a dopiero potem zaszło uproszczenie i zespolenie obu wyrazów. Jak widać jednak, „sъxlъ jesmь” albo rozwijało się inaczej (najpierw zrosło się do „sъxlъjesmь”, potem uprościło do „sъxlemь” i dopiero potem utraciło jery), albo też pierwotne „sechłem” zanikło całkowicie, wyparte przez „schłem”, analogiczne do formy żeńskiej. W dostępnej literaturze nie znalazłem żadnego wyjaśnienia tej różnicy, może nikt tego nie badał. W każdym razie takie formy jak *szedłam czy *sechłam chyba jednak nigdy nie istniały, a nawet gdyby, to były to efemeryczne wykolejenia języka, które zostały szybko wyrugowane.

Dzień dobry panie Mateuszu. Mam pytanie związane z bajkami. Dlaczego w języku polskim Kopciuszek to rodzaj męski, bo sama bohaterka jest dziewczyną? Ta sama historia z Czerwonym Kapturkiem jest łatwiej do zrozumienia)))

Cóż Rosjanie mówią "я шёл / ja szoł" czyli "ja szedłem".

A ja się zastanawiam, czy ten koński rząd ma coś wspólnego z tymi dwoma wspomnianymi :)

Mateusz Adamczyk: ja ZDECYDOWANIE wolę formę "szedłem". Ogólnie - odcinek JAK ZAWSZE BARDZO INTERESUJĄCY.

Skąd wzięło się określenie ,,kulasy'' odnoszące się do nóg?

Po grecku "tak" to Ναί (czyt. Ne)

Sam mam wątpliwości czy szłem stanie sie poprawne, a to przez fakt że ów forma jest stale stygmatyzowana przez samozwańczych mędrków, wojowników o piękną polszczyznę, wychowanych w poczuciu, że istnieje coś takiego jak poprawna / niepoprawna forma. Obawiam się, że może to u ludzi skutkować świadomą niechęcią do tej formy i przez to chęcią jej unikania.

A czemu nie "on szeł"

Szlam dla kobiet, szedlem dla mezczyzn i szlem dla gejow.

U Grekow "tak" jest "ne". Greczynka w czasie dobrego seksu nie krzyczy tak, tak, tak ale nie, nie, nie.