افسردگی و دوقطبی چه فرقی با هم دارن؟ علائم هر کدوم چیه؟
انیمیشن: فرزاد بیان ►
/ farzadbayan
اختلال هایی مثل افسردگی و دوقطبی اونقدر شایع هستند که احتمالا همه حداقل یکبار اسمشون رو شنیدن اما شاید در تعریف دقیق و علمی
اونها ابهام وجود داشته باشه. به خصوص در مورد دوقطبی که بیشتر افراد اون رو با دوشخصیتی اشتباه میگیرن. در این ویدیو قصد داریم تا راجع به دو اختلال افسردگی و دوقطبی و تمایز اونها از هم صحبت کنیم.
حتما تا حالا از این عبارت استفاده کردید که امروز خیلی روی مود نیستم. یا مثلا فردی رو می‌شناختید که از نظر شما، خیلی مودی بوده؛ یعنی یه وقتای خیلی سرحال خوش خلق و یه وقتایی هم بد خلق بوده و اصلا بهتون محل نمیذاشته.
اما مود یا خلق واقعا به چه معناست؟
طبق تعریف انجمن روان‌پزشکی آمریکا، خُلق یا همون مود، به هر حالت هیجانی‌ای مثل شادی، غم یا خشم گفته میشه که معمولا با شدت کمی وجود داره و ممکنه چند ساعت، چند روز یا حتی چند هفته طول بکشه، بدون اینکه کسی متوجه شود چه چیزی باعث ایجاد این حالت شده.
مثلا ممکنه شما چند ساعت و چند روزی خیلی حال و حوصله نداشته باشید و دلیلش هم ندونید چیه.
به‌طور طبیعی، خلق انسان در زمان های مختلف شبانه روز مدام تغییر میکنه. ساعت‌هایی در روز خیلی انرژی داریم و سرحالیم، ساعت‌هایی ممکنه خسته و بی‌انرژی، وقت‌هایی خوشحال، و یه وقتایی هم غمگین باشیم.
اما زمانی که تغییرات خلق یک فرد از حالت طبیعی خودش شدیدتر و طولانی تر بشه، میتونیم بگیم که اون فرد به اختلال خلقی دچار شده.
از مهم ترین اختلال های خلقی میشه به افسردگی و دو قطبی اشاره کرد که خود اختلال دوقطبی هم به دو دسته دوقطبی نوع 1 و دوقطبی نوع 2 تقسیم میشه. در ادامه به توضیح این اختلال ها و تمایز اونها از همدیگه میپردازیم.
زمانی که خلق فرد از حالت طبیعی خودش خیلی پایین تر میاد، با دوره‌ای به اسم دوره افسردگی رو‌به‌رو هستیم. در این دوره نشانه های مختلفی در فرد ظاهر میشه مثل:
خلق غمگین و افسرده، کاهش علاقه و لذت نسبت به بیشتر کارها و تقریبا به همه چیز، کاهش یا افزایش اشتها یا وزن، بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی بیش از حد، بی‌قراری یا کند شدن حرکات بدن و فعالیت‌های ذهنی، خستگی یا نداشتن انرژی، احساس گناه یا احساس بی‌ارزش بودن زیاد، مشکل در تفکر و تمرکز یا تصمیم‌گیری، و در نهایت فکر کردن به مرگ و خودکشی.
طبق تعریف انجمن روان‌پزشکی آمریکا، اگر فردی حداقل 5 نشانه از این 9 نشانه دوره افسردگی رو به صورت مداوم دست کم به مدت 2 هفته داشته باشه، به اختلال افسردگی مبتلا شده که بهش اختلال افسردگی ماژور، افسردگی اساسی یا افسردگی مهاد هم میگن.
همینطور وقتی که خلق فرد از حالت طبیعی خودش خیلی بالاتر میرد، دوره‌ای به اسم مانیا یا آشفتگی بروز پیدا میکنه. این دوره که بهش شیدایی هم میگن، مثل دوره افسردگی، نشانه‌های مختلفی داره مثل:
خودبزرگ‌بینی و عزت نفس بیش از اندازه در فرد؛ مثلا فرد فکر میکنه که خیلی آدم مشهوریه و همه میشناسنش،
کم شدن نیاز به خوابیدن، پرحرفی بیش از حد یا احساس اجبار داشتن برای زیاد صحبت کردن، پرش افکار یا زیاد شدن سرعت افکار، حواس‌پرتی، بی‌قراری یا افزایش فعالیت‌های مختلف مثل فعالیت‌های اجتماعی، تحصیلی، شغلی و جنسی، و در نهایت انجام فعالیت‌های لذت‌بخشی که عواقب ناگواری دارند: مثل پول خرج کردن افراطی).
اگه فردی حداقل 3 مورد از این نشانه های دوره مانیا یا آشفتگی رو به مدت یک هفته و به صورت مداوم تجربه کنه، به اختلال دوقطبی نوع 1 مبتلا شده. در 90% درصد مواقع، افراد مبتلا به دوقطبی، علاوه بر تجربه دوره آشفتگی، دوره افسردگی رو هم تجربه می‌کنن، برای همین هم اسم این اختلال رو دوقطبی گذاشتن.
یک باتری رو در نظر بگیرید و فرض کنید قطب مثبت دوره آشفتگی و قطب منفی، دوره افسردگیه. خلق فرد مبتلا به دوقطبی، مدام بین قطبی مثبت و منفی در نوسانه. یعنی حداقل 2 هفته نشانه‌های دوره افسردگی رو بروز میده و بعد از تموم شدن این دوره، حداقل یک هفته نشانه‌های دوره آشفتگی رو تجربه میکنه.
تفاوت دوقطبی نوع 1 و 2 هم بین زمان دوره آشفتگی و شدت نشانه‌هاست. افراد مبتلا به دوقطبی نوع 2، حداقل 4 روز نشانه‌های دوره آشفتگی رو تجربه می‌کنن. شدت نشانه‌های دوره آشفتگی هم در اونها به نسبت افراد مبتلا به دوقطبی نوع 1، به مراتب کمتره.
در یک جمع‌بندی کلی، اختلال افسردگی زمانی که به‌وجود میاد که از 9 نشانه دوره افسردگی، حداقل 5 نشانه اون هم برای مدت حداقل 2 هفته وجود داشته باشه که البته این نشانه‌های طی 2 هفته باید به صورت مداوم حضور داشته باشه.
اختلال دوقطبی نوع 1، به وجود حداقل 3 نشانه دوره آشفتگی اشاره داره که در 90 درصد مواقع، دوره افسردگی هم در اون دیده میشه.
و منظور از اختلال دوقطبی نوع 2، وجود دوره آشفتگی خفیف یعنی حداقل 4 روز و وجود دوره افسردگی هستش.
پس حتما تا الان متوجه شدید که دوقطبی به دوشخصیتی بودن و تصورات نادرستی که بین عموم رایج شده، هیچ ارتباطی نداره. فراموش نکنید همینطور که در ویدئو اختلال‌های روانی وچگونگی تشخیص اونها اشاره شد، این نشانه‌ها باید عملکرد فرد رو هم مختل کنن تا بشه از اختلال روانی صحبت کرد.
همینطور که اشاره کردیم، اختلال های خلقی بسیار شایع هستن. از بین اونها، افسردگی انقدر شایع هست که به اون لقب سرماخوردگی بیماری های روانی رو دادن و طبق گزارش سازمان جهانی سلامت (who)، این اختلال احتمالا تا سال 2030 در رتبه اول بیماریهای شایع در جهان قرار میگیره.
مراقب باشید که اگر شما هم دچار سرماخوردگی روانی شدید و احساس کردید که نشانه های تغییر خلق در شما وجود داره، در هنگام نوسانات خلقی تصمیم های جدی نگیرید یا با دوستان و اطرافیانتون در مورد مسائل خیلی مهم و حیاتی صحبت نکنید و این کارهای مهم رو به زمان دیگه ای موکول کنید.