หลังเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ชุมนุมเจ้าพระฝาง แห่งเมืองสวางคบุรี เป็นหนึ่งในชุมนุมอิสระที่มีอิทธิพลแผ่ขยายอยู่ในแถบหัวเมืองเหนือ
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเอาชนะชุมนุมพิษณุโลกได้ ทำให้ชุุมนุมเจ้าพระฝางมีอำนาจอยู่เหนืออาณาเขตที่เทียบเท่ากับแคว้นสุโขทัยเดิม แต่ทว่าในที่สุด สมเด็จพระเจ้าตากสินก็สามารถปราบชุมนุมเจ้าพระฝางลงได้สำเร็จเป็นชุมนุมสุดท้าย ส่งผลให้กรุงธนบุรีมีความมั่นคง และมีขอบขัณฑสีมายิ่งใหญ่ไพศาล เหมือนเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาในอดีต
เรื่องราวการปราบชุมนุมเจ้าพระฝางที่ถูกบันทึกในพงศาวดาร ช่างเต็มไปด้วยสีสัน และเรื่องราวอันพิศดารมากมาย อาจเป็นเพราะเจ้าพระฝางเป็นผู้นำที่มีบุคลิกพิเศษ แตกต่างไปจากผู้นำชุมนุมอื่น ๆ
ด้วยสถานภาพ "พระภิกษุ" ของเจ้าพระฝาง ทำให้หลายช่วงตอนในพงศาวดาร กล่าวอ้างถึงบุญญาบารมีอันยิ่งใหญ่ของสมเด็จพระเจ้าตากสิน ทั้งหมดก็เพื่อสร้างความชอบธรรมในการปราบปรามกลุ่ม "อลัชชี" ให้หมดสิ้นไปจากแผ่นดิน