Wreszcie na swojem! - jak komuniści "oddali" chłopom ziemie

Wreszcie na swojem! - jak komuniści "oddali" chłopom ziemie | prof. Anna Wylegała

Рет қаралды 44,260

Күн бұрын

👉 Zostań Patronem: patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: kontakt@radionaukowe.pl
Zdjęcie z Narodowego Archiwum Cyfrowego, zespół Wojskowa Agencja Fotograficzna; koloryzowane
Reforma rolna z 1944 roku miała ogromny wymiar tożsamościowy i godnościowy dla polskiego chłopa - wskazuje prof. Anna Wylegała z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. - Ziemia miała wartość symboliczną i ustawiała ludzi w hierarchii społecznej - dodaje.
Fornal, czyli dworski chłop, ziemi nie posiadał wcale, był robotnikiem zatrudnianym przez ziemianina na kontrakt i najczęściej nie miał właściwie niczego. Mieszkał z rodziną w wybudowanych w majątku tzw. czworakach, pracował jego narzędziami, siał na jego polach i opiekował się jego zwierzętami. Fornale to najniższa warstwa w przedwojennej hierarchii społecznej, niższa niż chłopi ze wsi, bo ci mieli coś na własność: choćby mały kawałek ziemi lub nieduże zabudowania, aż do chłopskiej elity - czyli dużych gospodarzy.
Majątki dworskie w przedwojennej Polsce (nie licząc Kresów Wschodnich) z reguły były średniej wielkości, ok. 200-300 hektarów. Ziemianin z rodziną zwykle mieszkał na miejscu, w dworku, i osobiście - przy wsparciu pracowników - zarządzał majątkiem, do czego miał odpowiednie wykształcenie. Jego relacje z chłopami zależały w głównej mierze od niego samego. - Przynależność do klasy ziemiańskiej oznaczała również pewien etos - opowiada prof. Wylegała. W tym etosie mieściła się działalność charytatywna, którą zajmowały się zwłaszcza dziedziczki: pożyczały pieniądze, karmiły, opiekowały się sierotami i wdowami, tworzyły ochronki dla dzieci fornali. Jeśli chciały. Bo formalnie nie miały takiego obowiązku.
W ten świat wkracza w 1944 roku Armia Czerwona i polscy komuniści z dekretem PKWN o wywłaszczeniu. Podstawowy mit to ten, że ziemię rozdawano chłopom za darmo: w rzeczywistości musieli za nią zapłacić, najczęściej rozłożonym w czasie kontyngentem rzeczowym. W praktyce reforma zaogniła konflikty na wsi i zostawiła chłopów z rozdrobnionymi polami (najczęściej przekazywano 1,5 do 3 hektarów), z której nie sposób się utrzymać. Nie przez przypadek: docelowym sposobem zarządzania wsią miała być własność spółdzielcza.
Rozmawiamy też o tym, co po wojnie robili ziemianie, czy chłopi mogli lubić swoich panów, czy rok 1989 wzbudził popłoch na polskiej wsi (owszem), gdzie szukać źródeł i na czym polega warsztat historyka, który pracuje z historią mówioną. Bo przede wszystkim, jest to rozmowa o pamięci tamtych wydarzeń.
Punktem wyjścia do naszej rozmowy jest książka „Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce”, które autorką jest prof. Wylegała (wyd. Czarne, 2022) oraz konferencja badawcza Geneaologies of Memory, która w tym roku skupia się właśnie na ziemiaństwie w perspektywie postfeudalnej.
ZGŁOSZENIA NA KONFERENCJĘ
Do 2 czerwca trwa nabór nabór zgłoszeń do 14. edycji międzynarodowej konferencji naukowej z cyklu „Genealogie Pamięci” organizowanej przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS). Tegoroczna pt. „Gentry, Nobility and Aristocracy: the Post-Feudal Perspectives” („Ziemiaństwo, szlachta, arystokracja: perspektywy postfeudalne”) odbędzie się na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego w formie hybrydowej, w dniach 25-27 września.
Szczegóły znajdziecie na stronie enrs.eu/edition/genealogies-o...
POLECAMY INNE MATERIAŁY:
• Radio Naukowe - Wszyst...
• Fizyka
• Biologia
• Astronomia
• Psychologia
• Zwierzęta
00:00 - 01:14 Wstęp
01:14 - 6:33 Reformy rolne - rewolucja czy ewolucja?
6:33 - 17:54 Jak wyglądało życie chłopów na wsi?
17:54 - 23:42 Klasowość
23:42 - 36:14 Reakcje na reformę i Armię Czerwoną
36:14 - 45:11 Jak i kto przydzielał ziemię?
45:11 - 51:41 Szaber - losy dworów po wojnie
51:41 - 1:00:23 Co się stało z ziemianami?
1:00:23 - 1:04:43 Rok'89 lęk przed powrotem Pana
1:04:43 - 1:08:08 Jak sprawdzić historię swojej wsi?
1:08:08 - 1:30:29 Metodologia pracy a historia mówiona
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka🎬

Пікірлер: 388

@grzegorzmaciejewski746 16 күн бұрын

Dokładnie było tak jak opowiadała pani profesor. Mój dziadek i babcia przed wojną pracowali dla "pana". Straszna bieda i niepewność o jutro. Jak skończyła się praca to dostał zapieczętowany list polecający (lub niepolecający) którego dodatkowo nie wolno mu było otwierać i ruszał dalej. Co ważne taki chłop jak chciał pracować to musiał mieć do pomocy dwie kobiety bo inaczej nie miał szans zatrudnienia. Marzeniem było posiadać chociaż skrawek ziemi. Jak wybuchła wojna dziadek zostawił babcię, dwóch malutkich synów (2,5 i pół roku) i ruszył walczyć. Po kampanii wrześniowej, niewola i zesłanie do pracy przymusowej. Trafił na porządnego Niemca i tak przetrwał do końca wojny. Jak dostał z babcią ziemię to był prze szczęśliwy. Niestety tak jak opowiadała pani profesor przed nimi była tytaniczna praca. Masz ziemię, którą musisz spłacać i nie masz nic, domu, narzędzi ani nasion. Dziadkowie dopiero na docelową ziemię przenieśli się po 5 latach a ziemię spłacili po 15. Śmiać mi się chce jak ludzi narzekających na trudy współczesnego życia.

@PominReklamy 16 күн бұрын

To takie amerykańskie

@magdalenaultramaryna1417 16 күн бұрын

Rozumiem ciężkie życie dziadków, ale umniejszanie dzisiejszym trudnościom nie ma sensu. Ludzie w każdym okresie epoki mieli jakieś problemy, mają je i teraz, tyle że inne. Podwyższa się poziom życia, są inne standardy. Jeżeli komuś nie starcza do pierwszego, nie ma na leki to pamięć o tym, że jego przodkowie harowali od świtu do nocy, nie zmniejszy mu od jego cierpienia.

@grzegorzmaciejewski746 16 күн бұрын

@@magdalenaultramaryna1417 Nie można porównywać tych lęków do tych przed, po i wojennych bo było by to niesprawiedliwe wobec tych co je doświadczyli. W dzisiejszych czasach w Polsce nie umrzesz z głodu ani nikt cię nie zastrzeli bez powodu. Nie można nawet cię eksmitować z mieszkania, jeśli nie płacisz. Sa organizacje dobroczynne a na dzieci wypłacane są dodatki. Jak miałem problemy to zawsze wracałem myślami do historii moich dziadków i zaraz sobie uświadamiam, że nie jest tak wcale źle. A miałem nie raz tak, że nie starczało do pierwszego. To jak w tym powiedzeniu „Trudne czasy tworzą silnych ludzi, silni ludzie tworzą dobre czasy, dobre czasy tworzą słabych ludzi, a słabi ludzie tworzą trudne czasy”. Nie róbmy z siebie słabych ludzi.

@magdalenaultramaryna1417 16 күн бұрын

@@adamkluska356 no i? Problemy ludzi których spotkała rzeź w Rwandzie były większe niż problemy chłopów. Czy to automatycznie odbiera chłopom ich prawo do odczuwania cierpienia?

@magdalenaultramaryna1417 16 күн бұрын

@@grzegorzmaciejewski746 Takie podejście do życia jest według mnie zgubne i niesprawiedliwe, bo umniejsza tym wydawałoby się mniejszym cierpieniom. Oczywiście można w jakimś stopniu porównać ludzkie doświadczenia, ale po co, i w jakim stanie w miarę obiektywnie jesteśmy w stanie to zrobić? Ten który stracił jedną noge cierpi mniej niż ten który stracił dwie, ale czy to powód do tego żeby się cieszył? Na ile działa takie przywoływanie tych trudniejszych czasów? Moim zdaniem wcale lub na chwilę. Mamy w Polsce opiekę państwa, mamy MOPSy, mamy różne instytucje, wymienione przez Ciebie zbiórki na dzieci itd. Jakość życia się podniosła, ale to nie powód do tego żeby nie walczyć o to, aby była jeszcze lepiej. Nadal ludzie cierpią, nadal umierają ( np. ludzie w kryzysie bezdomnosci). I co z tego, że jest tego cierpienia mniej lub jest inne. Jest to jest, i każdy ma prawo chciec żyć lepiej. Można być wdziecznym za to, że jest lepiej niż kiedyś, ale nie ma co potrzeć ciągle do tyłu. Nie krzywdzimy dziadków tym, że mamy pod jakimś względem lepiej.

@chrisk3222 15 күн бұрын

Moi dziadkowie zrobili ''mezalians''. Dziadek pochodził z ziemiańskiej rodziny, mieszkał we dworze, przed wojną skończył geologię i nauki polityczne. Moja babcia pochodziła z rodziny chłopskiej, mieli spłachetek ziemi, ale pracowali na ziemi należącej do dworu. Była jedyną z siedmiorga dzieci, która ''poszła do szkól''. Moja babcia podczas wojny straciła wszystkich braci, pozostały tylko siostry, ale rodzice przeżyli. Natomiast dziadek podczas wojny stracił całą swoją rodzinę, została tylko jedna dalsza kuzynka i on. Żył z takim piętnem ''ocalałego''. Nowe władze rozparcelowały cały majątek. Pozostawiły dziadkowi jakąś chałupę. Po wojnie nigdzie nie chciano przyjąć dziadka do pracy ze względu na pochodzenie, w końcu dostał pracę w Instytucie Geodezyjnym, gdyż znal kilka języków obcych. Moja babcia, która była nauczycielką, ze względu na pochodzenie dostała posadę dyrektora szkoły. Gdy dowiedziano się, że dziadek prócz geodezji, ukończył nauki polityczne, zwolniono go z pracy. Tak kogoś uwierało pochodzenie dziadka, że zaczęto się czepiać mojej babci, do tego stopnia, że po jakiejś wizytacji dostała zawalu serca w pracy. Dziadkowie postanowili wziąć rozwód. Potem ktoś doniósł, że dalej mieszkają razem. Zatem dziadek zamieszkał w tej chałupie, co mu zostawili. Nienawidził Niemców, nienawidził Rosjan, ale chyba najbardziej nienawidził nowej władzy. Nie doczekał wymarszu wojsk radzieckich z polski.

@pyrzyczanka 12 күн бұрын

Straszna historia ! Straszne czasy .Miał rację że nienawidził zwłaszcza tak zwanej nowej władzy ! Bo to nie była władza ani ludu ani prawa ani Polska . 😢

@user-fy5ff8ms6k 12 күн бұрын

Związek wykształcone mężczyzny z nauczycielką to mezalians? 😁😁😁😁😁 coś ci się przestawiło

@annaborowik9216 9 күн бұрын

@@user-fy5ff8ms6kTo tobie się przestawiło. Nie chodziło o wykształcenie, tylko o POCHODZENIE i Autor wyraźnie to zaznacza.

@Mmm-tt7ye 3 күн бұрын

Ta historia jest niestety bardzo typowa. Mogę opowiedzieć z 10 podobnych. A ten temat jest zupełnie nieobecny w świadomości społecznej. Uważam, że czas go wreszcie rzetelnie zbadać i nagłośnić. Tak jak zrobiono np. z Wołyniem. Bo jak na razie to w ogólnym obiegu funkcjonuje karykaturalny (mówiąc łagodnie) obraz ziemiaństwa zapodany przez bolszewików

@reizerqwa 15 күн бұрын

naprawdę świetny odcinek, proszę o więcej odcinków z Panią Profesor

@kubacski8454 16 күн бұрын

Spokojna, wyważona rozmowa, w temacie w którym można bez kontekstu stworzyć wyjątkowo polaryzacjną narrację. Brawo RN ❤

@marcinlampkowski573 15 күн бұрын

Witam.od dawna slucham Pani podkastu..nie wszystkie mnie wciągają..jednak doceniam szanuje i dziekuje za Pani prace.Ta rozmowa nie zapowiadala sie dla mnie zbyt ciekawie..Błąd..jedna z najlepszych audycji..ja rozmowy z seniorami ze swojej rodziny mam za sobą..superciekawych historiu wysluchalem.Teraz obcując ze starszymi ludźmi zawsze staram sie sklonić Ich do opowiadań.Warto..ti uczy pokory..historii i szacunku .pozdrawiam serdecznie z Gdanska.

@justynamponda1791 16 күн бұрын

Moja babcia pochodziła z rodziny ziemiańskiej kresach z korzeniami szlacheckimi. Jej ojciec był oficerem .chwilę przed wojną sprzedał cały majątek i wyjechali do centralnej Polski. To była chyba najlepsza decyzja jaką mógł zrobić biorąc pod uwagę to co się działo później. Babcia dużo nie opowiadała o swoim życiu jako młoda nastolatka z czasów przedwojennych ,miała guwernantki, służbę. Realia się zmieniły a Ona nie zeszła na ziemię .Do śmierci została w niej ta "dumnosc" przekonanie o tym że jest o stopień wyżej od innych. Ludzi traktowała grzecznie ale z dystansem i wyniosłe. Miała mnóstwo dobrych cech ale ta wczesna socjalizacja w niej była do później starości.

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Dziękuję za ten komentarz, szalenie ciekawe!

@justynamponda1791 16 күн бұрын

@@RadioNaukowe w rodzinach są informacje przekazywane pokoleniowo. Publiczne mało się o historiach rodzinnych mówi chyba że przy właśnie takich okazjach za sprawą wyjątkowych podkastów🙂

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

A czym zajmowała się pani babcia inp kim był jej mąż z pochodzenia, bardzo interesujący temat 😀

@justynamponda1791 16 күн бұрын

@@kamilkamil2219 w czasie wojny pradziadek już w armii nie służył bo w czasie I w. Uznany był za zmarłego i ktoś ukradł mu oficerki co spowodowało odmrożenie malców. Więc to co ocalił z majątku żonę i dwie córki zabrał do Polski w okolice Warszawy bo tam miał rodzinę i znajomości pod koniec wojny zamieszkali na ziemiach odzyskanych. Prababcia nie odnalazła się w nowej zeczywistosci myślał że po wojnie nie będzie musiała wykonywać prac domowych. Pradziadek gotował i zajmował się sprawunkami.przed wojną prowadził swoją restauracje ,byl zaradnym czlowiekiem. Prababcia zmarła w 46' pradziadek z racji wieku i zdrowia w 47'. Córki wyszły za mąż.moja babcia starsza wyszła za chłopaka z Grodna który jako niespełna 17 latek podrabiając akt urodzenia ze starszymi braćmi poszedł na wojne. Brał udział w bitwie o Kołobrzeg tam był ranny i został na Pomorzu bo poznał fajną młodą blondynkę. Po wojnie był zdunem. Umiał stawiać piece każdego rodzaju a takie piekarnicze były w cenie. Był też muzykiem razem z moją babcią i jej siostra grali i śpiewali na weselach. Wychowali 8 dzieci. Tyle w skrócie 😁

@justynamponda1791 16 күн бұрын

@@kamilkamil2219 napisałam odpowiedź ale gdzieś chyba nie kliknełam i się nie wysłała albo przekierowala. Prababcia się nie odnalazła w realiach wojny i nowego życia. Pradziadek ogarniał gotowanie pranie i finanse. Wszystko. Nie służył w wojnie bo w I w.byl ranny i ktoś mu ukradł oficerki uznając go za zmarłego i stracił palce z odmrozenia. Wyjechali w okolice Warszawy potem na ziemie odzyskane. Nie wykształcili dobrze córek bo kasy zabrakło i umarli w 46 i 47r. Babcia była starsza wyszła za chłopaka z Grodna który jako niespełna 17 latek podrabiając metrykę z braćmi zaciągnął się do wojska. Walczył o Kołobrzeg i tam był ranny. Został na Pomorzu i poznał drobną ładna blondynkę. Po wojnie dziadek był zdunem . umiał stawiać piece takie do chleba też więc kasa była. Do tego grali razem i śpiewali na weselach. Wychowali 8 dzieci. Organizowałam im odnowienie przysięgi na 50 rocznicę. Tyle w skrócie 😁pozdrawiam.

@MarcinB1994 13 күн бұрын

Świetna rozmowa, Pani profesor robi kawał dobrej roboty, powodzenia w dalszej pracy dla obu Pań!

@user-xo5qj4fp6c 16 күн бұрын

Po przeczytaniu książki Pani Profesor, byłem zszokowany, że tak bardzo ważny temat w niedawnej historii naszego kraju, jest tak bardzo niezbadany

@domq9002 15 күн бұрын

Bardzo dobra rozmowa. Książka pani profesor również.

@jarekchrzanowski6897 16 күн бұрын

Po raz kolejny zupełnie inny temat, po raz kolejny świetny podkast. wielkie dzieki

@dagkom5055 16 күн бұрын

Moj dziedek umarł niedoczekawszy sie zwrotu ani kawałka ziemi, ani nawet zrujnowanego dworku nad Pilicą, należącego do rodziny i odebranego w 1944. Tymczasem kościół dostawał i dostaje wszystko szybko, dużo i z nawiązką...

@panpogo 15 күн бұрын

Zwrot majątku ziemiaństwu to jawna niesprawiedliwość.

@aw3688 13 күн бұрын

@@panpogochyba poszanowanie prawa własności

@panpogo 13 күн бұрын

@@aw3688 Majątki można zwrócić ale jak ziemianie zapłacą za 300 lat niewolniczej pracy chłopów pańszczyźnianych.

@panpogo 13 күн бұрын

@@aw3688 No i co z poszanowaniem prawa własności chłopów którego ziemianie ich pozbawili?

@aw3688 12 күн бұрын

@@panpogo mogli nie pracować,z łaski pana dostawali możliwość zarobku i wyżywienia rodziny, całować nogi powinni jasniepanstwu, że mogli się utrzymać

@czarekf.3941 14 күн бұрын

Temat audycji nie wydawał mi się interesujący i omijałem nagranie, aż nagranie samo się załączyło - szybko mnie złapało i wysłuchałem do końca z wielkim zainteresowaniem!

@rafadrzewiecki1905 14 күн бұрын

Fantastyczny odcinek oraz bardzo trudny i ważny temat badań. Nadal jest w naszej mentalności bardzo wiele z tamtych czasów. To pokazuje jak bardzo nasz naród został zmielony przez historię. Oby udało nam się wyjść wreszcie z tych traum, emocji i mentalnej biedy. Wierzę, że już blisko nam do tego.

@BogdanMKwiatek 9 күн бұрын

Świetna rozmowa, wywiad, a nawet bym powiedział dialog. Gdzie obie Panie wiedzą zawodowo, jak rozmawiać. Świetne, zwłaszcza dla mnie, który tydzień temu kontynuowałem swoje „badania rodzinne” rozmawiając z dwiema ciociami z dwóch stron rodzinnych (od Mamy i Taty) a one mają 93 i 91 lat. I potwierdzam - one bardzo chętnie przekazują tę wiedzę, jakby wiedziały, że dlatego tak długo żyją, by jak najwiecej przekazać… Prawdopodobnie jedna z nich mogłaby być dobrym adwersarzem dla Pani Profesor, bo brat jej ojca był wójtem przez 25 lat od przedwojnia do lat powojennych. A jej ojciec ułanem Krechowieckim z medalem Virtuti Militari za akcję w Bitwie pod Komarowem. Z ciekawostek dodam, że wczoraj minęła okrągła 80 rocznica, gdy zrzucono cichociemnego gen. Okulickiego na ich terenie i przenocowali generała w swoim domu… Oczywiście to pokolenie / bracia mojego pradziadka. A ja młody już nie jestem… Dziękuję za… wsparcie mentalne :)

@DGronki 15 күн бұрын

Reforma rolna jak zielony ład, uczyniła wszystkich rolników szczęśliwymi :D

@Caahir 11 күн бұрын

Uśmiechnięta Polska 😆

@pawegrabowski6882 4 күн бұрын

Mój dziadek ma 99 lat Rocznik 1925 Uwielbia rozmawiać, zwłaszcza opowiadać. Z miłą chęcią udostępnienie go Pani Annie do takiego wywiadu.

@mariuszmajor9552 16 күн бұрын

Na Górnym Śląsku to chłopi mieli ziemię na własność co najmniej 150 lat wcześniej, a i przed tym byli kimś, jako dzierżawcy jednołanowi i mogli się wykupić. Chłop na Śląsku to było niebo a ziemia, w porównaniu z galicyjską biedą np.!

@paulinagabrys8874 16 күн бұрын

Bo Prusacy podeszli do reformy rolnej inteligentnie i udała im się rzecz niebywała czyli i chłop syty i dziedzic cały

@mmgs1148 16 күн бұрын

Mieszkam na terenach dawnej galicji, a i tak ludzie tu z sentymentem wspominali czas "za austriaka" bo była względnie duża swoboda i za czasów Austriaków na moich terenach ludzie dostali ziemie na własność

@Mmm-tt7ye 16 күн бұрын

@@mmgs1148 Te wspomnienia to jest taki paradoks. Bo w rzeczywistości to prawdzie odpowiada powiedzenie "galicyjska bieda"

@mariuszmajor9552 15 күн бұрын

@@Mmm-tt7ye tak, rozumiem, na Śląsku bieda była problemem względnym, (ogromna przepaść, do w końcu też bogatego w węgiel Zagłębia) germnizacja była większym problemem, pobór do pruskiego wojska, ale i to Ślązacy dali radę, bo po prostu byli naprawdę dwujęzyczni i na poziomie. Natomiast gospodarz był na Śląsku zawsze kimś, ziemia się liczyła, kobiety też dziedziczyły ziemię w posagu. Dziołcha musiała mieć morgi. W rejestrach księstwa pszczyńskiego z okolo 1250, są wymienieni gospodarze, którzy do dzisiaj mają to nazwisko i ziemię.

@Mmm-tt7ye 14 күн бұрын

@@mariuszmajor9552 Akurat dziedziczenia przez córki odróżnia Ślązaków od Niemców a nie od Polaków. Różnica jest głównie taka, że Śląsk nie przerobił unii polsko-litewskiej, parlamentaryzmu, liberum veto czy rozbiorów. Za to przez stulecia Ślązaków żyli w środowisku dwuetnicznym, gdzie nie byli żywiołem dominującym. I przez to wypracowali sobie inne strategie, by się utrzymać

@iwanowicz44 15 күн бұрын

Ja nagrywałem historie jakie opowiadał mój dziadek :)

@chrisk3222 14 күн бұрын

Wielki szacukek dla pana.

@BogdanMKwiatek 9 күн бұрын

Świetna sprawa. Ja niestety nie poznałem żadnego z nich. Pare dni temu wreszcie zobaczyłem zdjęcie 3 z 4 pradziadków…

@tococzujesz 16 күн бұрын

Oj, jak się zasluchałam... Rozmowa o trudnych czasach. Nie wszyscy chcą je wspominać. Ale bardzo ciekawie było też dowiedzieć się czegoś więcej o warsztacie historii mówionej.

@pawciu_jankowski338 16 күн бұрын

Bardzo ciekawa rozmowa. Dziękuję i pozdrawiam serdecznie 😊😊😊

@3yearwinter 16 күн бұрын

Druga część rozmowy - o metodologii - przynajmniej równie ciekawa co pierwsza! Dzięki :)

@djrodriguez73 16 күн бұрын

Mój dziadek dostał 17 h od państwa na ziemiach odzyskanych, walczył w 1 dywizji To Kościuszki, całe gospodarstwo po Niemcach, jeszcze wykopał granaty i broń niemiecką, takie to były czasy 😊😊😊

@kamilchmielewski9251 15 күн бұрын

17h to mega dużo... na Dolnym Śląsku w tych samych warunkach dali 5h.. może to zależało od tego ile zostawiło się na wschodzie?

@kamilkamil2219 15 күн бұрын

@@kamilchmielewski9251 podobno było coś takiego jak mienie zabużańskie,jednak z opowieści starszych było że np rodzina Władka była bogata tam a tutaj dostali niewiele i na odwrót.druga sprawa może dostał bo takie tereny były gdzie był duży przydział bo np mało ludzi. Dzisiejszy zachód jest z tego co wiem mało zagęszczony na wsiach

@kamilchmielewski9251 15 күн бұрын

@@kamilkamil2219 Dziadek miał wymienione, jakie mienie ruchome dostał na "ziemiach wyzyskanych", co zostawił na kresach plus jakaś "premia" za szlak bojowy..

@kamilkamil2219 15 күн бұрын

@@kamilchmielewski9251 a w której częśći Polski dziadek dostał przesiedlenie

@kamilchmielewski9251 15 күн бұрын

@@kamilkamil2219 Dolny Śląsk :)

@pogadanka 4 күн бұрын

Świetnie się Was słuchało!

@Ala-fw6ml 16 күн бұрын

Dziękuję za ciekawy materiał!

@maa6818 16 күн бұрын

Bardzo ciekawy odcinek! Uwielbiam tematy historyczne na tym kanale

@bartoszmolski8688 16 күн бұрын

Dziękuję. 😇🙏 To bardzo ważny materiał.

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Dziękuję! I bardzo polecam książkę pani profesor. Ta historia jest naprawdę zbyt mało opowiedziana

@annagalas102 16 күн бұрын

Z opowieści rodzinnych wiem, że hrabina Hallerowa z Mianocic pod Miechowem sprzedawala po wojnie w kiosku w Krakowie

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Bardzo ciekawe

@user-wf1wj8nu8x 16 күн бұрын

@@RadioNaukowe Raczej bardzo smutne.

@Mmm-tt7ye 16 күн бұрын

A hrabina Stadnicka była wiele lat babcią klozetową we Wrocławiu. Polskie Radio nawet zrobiło o niej reportaż

@atajzur2980 16 күн бұрын

@@user-wf1wj8nu8x sprawiedliwe nie smutne

@marcinnoga2019 16 күн бұрын

@@atajzur2980 jak ja ci ukradne wszystko co masz i rozdam biednym to tez bedzie wedlug ciebie sprawiedliwe? xd

@kasiaalbrecht-forino4905 9 күн бұрын

Wspaniały wywiad! Będę grzebać w archiwach ❤

@AnnaBien-pl6wz 16 күн бұрын

Jak zwykle bardzo ciekawe 👍

@quirelll 15 күн бұрын

Nie rozumiem skąd tyle nienawiści w komentarzach. A w szczególności zarzucanie klamstwa. To nie sa klamstwa tylko jest ograniczona ilość rzeczy o których mozna powiedzieć w 90 minut. Ludzie, opanujcie się. Jak chcecie miec wszystko dokładnie to trzeba sięgnąć po literaturę.

@RadioNaukowe 15 күн бұрын

Dziękuję za głos rozsądku

@habagun737 16 күн бұрын

Super film, czy jest szansa na kolejne odcinki z antropologii?

@Rocket0222 15 күн бұрын

Pani Karolino, Gościni dzisiejszego odcinka, świadomie czy też nie, mocno uderzyła w pewien lokalizm mojej podczęstochowskiej miejscowości gminnej. Otóż, wywołała mój szeroki uśmiech, tłumacząc kwestię czworaków sprostowała Iż "to były bardziej takie baraczki". W środku mojej od średniowiecza przemysłowej miejscowości stoi taki właśnie czworak, i mimo że jest to duży(~300-400metrów kwadratowych) parterowy murowany budynek po dziś dzień jest nazywany właśnie Barakiem🤯 Losów powojennych tutejszych włościan niestety nie znam. PRL w dworku umieścił dom nauczyciela, w czworaku wiejską salę/kino/bar lokale usługowe oraz mieszkania komunalne a przylegająca ziemia zamieniona została w teren blokowiska i ogródki działkowe. Przy okazji odrzucam dla Radia temat tych ziem czyli, zapomnianego już Częstochowskiego Obszaru Rudonośnego. Terenu o tradycjach przemysłowych związanych z wydobyciem i przetwarzaniem rudy żelaza starszych niż te na górnym Śląsku. Terenie który był wzorem dla bardziej znanego dziś Centralnego Okręgu Przemysłowego. Terenu dostarczającego bodaj 80% produkcji stali w czasach II RP. Nawet huta w Pankach gdzie mieszkam, była pierwowzorem bardziej dziś znanej podkieleckiej huty w Samsonowie. Niestety w latach 70 ZSRR zaorało całą, równą śląskiej tradycje górniczą tych ziem, decyzją o tym iż teraz rudę żelaza dostarczać nam będą oni. Do dziś pozostały jedynie zarośnięte hałdy, zrujnowane budynki danych kopalń, wiejskie blokowiska i jeszcze działająca huta w Częstochowie. O tradycjach górniczych Barbórek prawie nikt już nie pamięta. Ps. A tak całkowicie już z pupy, jeśli lubi Pani Abelarda Gizę, spieszę donieść iż słucha naszego Radia na bieżąco😉

@adamwert8573 15 күн бұрын

Zgodnie z IV konwencją Haską reforma rolna i inne działania dokonywane przez ZSRR na terytorium okupowanej Rzeczypospolitej byly nielegalne

@Semiremida 15 күн бұрын

super gość i podcast

@timeless5486 8 күн бұрын

Zapadliśmy. Piękny wywiad.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Reforma z lat 20 oddawała ziemię w ręce chłopów a ta z PRL stworzyła PGR, spółdzielnie i częściowo w ręce chłopów. był kiedyś pracownikiem dziedzica potem PGR

@bernardfranciszekkowalczuk9904 16 күн бұрын

To prawda, tereny które były częścią dużych majątków dworskich często zamieniano na PGRy teraz buduje się na nich hale magazynowe albo inne duże inwestycje typu CPK i trochę można powiedzieć że historia kołem się kręci.

@marcinszczepaniak5460 16 күн бұрын

Dobry ciekawy materiał 👍

@micz219 13 күн бұрын

Rozmowa otwierająca oczy na wiele spraw

@annanowak985 15 күн бұрын

Moi pradziadkowie mieli ziemię właśnie w okolicy skąd Pani pochodzi, wieś w której mieli ziemię to Mórawki teraz chyba połączona z Wólką Plebańską dziękuję za wspominanie o tym miejscu.

@michaagatowski4967 15 күн бұрын

Super opowieść. Może teraz odcinek o powojennej migracji ze wsi do miast

@arturchrapek7414 10 күн бұрын

Mojej rodzinie powiedziano "Panie Czułowski, pakujcie się dzis bo jutro Was nie bedzie" Najpierw probowali z dworku do dworku, do domu letniskowego ale bylo widomo o co chodzi. Czesc rodziny sama wyjechala, część pojechała w wagonach na ziemie odzyskane.

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Dostała choć min. odszkodowanie?

@pkmorfofficial 16 күн бұрын

Super wywiad z panią naukowczynią doktorzynią profesorczynią. Brawo dla autora za wywiad ze świadkinią - matką pani profesorczyni!

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Cieszę się, że się podobało :)

@1970MarW 10 күн бұрын

Genialny podcast. Bardzo ,bardzo dziękuję !

@lusia4150 16 күн бұрын

Bardzo ciekawy odcinek.

@MrAceCraft 9 күн бұрын

16:00 hej, kiedy słucham tego jak wyrzucony fornal musiał ratować się mieszkając kątem u krewnych albo tułał się jako dziad po wsiach, to od razu widzę jak najbardziej współczesnych tułaczy zarobkowych. Jak stracisz śmieciową pracę też się tak ratujesz.

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

W USA ten problem jest jeszcze większy

@sokol20102010 16 күн бұрын

super audycja, gorąco ściskam ,panienki, osobiście dotyka mnie kwestia parcelacji, vermahtu, przymusu folkslisty, powrotu do domu bo nie przyjechał transport na białe niedźwiedzie gdzie sąsiad już palił ogień w naszym domu, i tego folkloru o którym tak pięknie rozmawiałyście, mam jeszcze stodołę zbudowaną bez gwoździa, część pańskiego folwarku . pozdrawiam

@StrofaKata Сағат бұрын

Kurka wodna, tydzień temu odeszła ciocia mamy rocznik 1927, jakoś nigdy mi nie przyszło do głowy pytanie jej o dawne czasy choć bardzo mnie interesuje międzywojnie

@margauxkol8124 12 күн бұрын

Świetny odcinek. Jeszcze o wywłaszczeniu w miastach bym prosiła:) Dla uzupełnienia tego obrazka. Miałam o tym wszystkim bardzo ogólne pojęcie, nieuporządkowane.

@edisprawiedliwy8861 16 күн бұрын

Polecam przeczytać powieść naszego noblisty W. Reymonta pt.,,Chłopi,, , czy ,,Noce i dnie,, M.Dąbrowskiej.Wszystko o chłopach, ziemiaństwie itd. Wspaniale napisane.

@JM833e 14 күн бұрын

Dodam rowniez Placowke B. Prusa.

@joannarozmiarek1994 13 күн бұрын

Uwaga, język wsi w książce Noblisty, wymyślony, nieprawdziwy!

@awiniarek123 15 күн бұрын

Okazuje sie ,ze reforma rolna dyskryminowala...singli.

@tomaszzembrzuski5569 11 күн бұрын

Można gdzieś posłuchać tych wywiadów ze świadkami wydarzeń?

@krystian4911 12 күн бұрын

Wszystkim zainteresowanym polecam książkę Noce i dnie Marii Dąbrowskiej

@1981Fiston 16 күн бұрын

Polska to chyba jedyny kraj(poza Rosja) gdzie "wspaniala" szlachta skolonizowala wlasny narod robiac z niego niewolnikow. Absolutnie nie żal mi ziemianstwa.

@panpogo 15 күн бұрын

Racja.

@Robert-fl9yj 15 күн бұрын

To jest nie prawda, feudalizm panował w całej Europie.

@panpogo 14 күн бұрын

@@Robert-fl9yj Na zachodzie wyleczyli się z feudalizmu po epidemii dżumy w XIV wieku, a u nas w połowie XIX wieku dlatego między innym jesteśmy peryferium Europy.

@wlojan6149 4 күн бұрын

Myśleliśmy, że w 89 oddadzą nam (chłopom) ziemię, ale dano ją dyrektorom i aferzystom (za pośrednictwem pegeerusów).

@mariuszkeller7605 12 күн бұрын

Pani Profesor pięknie opowiada.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Dziadek mówił że w latach osiemdziesiątych powróciła do majątku w którym żyła dawna dziedziczka i tułała się po okolicy na ,, łaskawym chlebie,, mając również problemy psychiczne

@edisprawiedliwy8861 16 күн бұрын

Życie bywa przewrotne.Mieć wszystko i stracić to, jest dla wielu tragedią, cierpieniem bez winy.

@dominikkurek1155 3 күн бұрын

Z jednej strony przeprowadzenie reformy rolnej było konieczne, z drugiej zrobiono to niesprawiedliwie Właścicieli z 49 ha nie ruszano, a tym z 50 zabierano ziemię oraz dom bez minimalnego choćby odszkodowania. Gdzie tu sens i głoszona sprawiedliwość społeczna?

@dariuszc.2977 13 күн бұрын

Świadkinia co to jest za słowo? Dramat

@RadioNaukowe 13 күн бұрын

Normalne... sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/swiadkini;22650.html To, że Pan o czymś nie słyszał, to nie znaczy, że tego nie ma.

@konradklimek4565 12 күн бұрын

@@RadioNaukowe Pani Karolimo. Miałem w podstawówce polonistkę, która na studiach miała profesorów przedwojennych. Uczulała , : jeżeli dana forma jest poprawna, ale razi, to nie używajmy. Co brzmi godniej? Mecenas A. Kotarska, czy mecenaska?

@user-ox8ih1ix8j 10 күн бұрын

Czasami lepsze jest wrogiem dobrego. Na początku od autorki Pani Profesor później strzał socjoloszka. Dlaczego więc nie profesorka? Będę bardzo ciekawy odmiany odcinka z gościem kobietą murarzem albo chirurgiem. Pozdrawiam obie Panie odcinek bardzo ciekawy

@anetaaneta9065 16 күн бұрын

Moi dziadkowie mieli 15 minut na opuszczenie domu, wyszli po prostu z niemowlęciem na ręku, bez niczego, dom został spalony, areał przekroczony o kilka hektarów.

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Jak już to należało odbierać powyżej limitu, a nie wszystko

@magdalenaultramaryna1417 16 күн бұрын

U mnie do dzisiaj o niektorych polach mowi się "parcele".

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

O proszę, czyli gdzieś tam w pamięci się zachowało

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

Czyli jesteś z Mazowsza. W innych częściach Polski nie używa się takiego określenia

@magdalenaultramaryna1417 16 күн бұрын

@@ZdzichaJedziesz Nie, jestem z Wlkp.

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

@@magdalenaultramaryna1417 na Mazowszu słowo parcela często pojawia w nazwach miejscowości

@edisprawiedliwy8861 16 күн бұрын

@@ZdzichaJedziesz Ależ tak! Używa się do dziś. Parcela ,działka itd.

@KrystynaR67 16 күн бұрын

Piękna rozmowa. Dziękuję.

@RobertKos-op3lf 16 күн бұрын

👍

@User16666 11 күн бұрын

Przecież wielu chłopów mialo swoją ziemię już przed wojną .

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Przecież? Wspomniano o tym.

@User16666 4 күн бұрын

@@dominikkurek1155 w porządku. Na bieżąco trzeba notować. Po pół godziny wykładu ciężko się odnieść do szczegółów

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Myślę że w 20 leciu międzywojennym nie używano sierpów do cięcia zboża tylko kos

@msciwojwilk1635 16 күн бұрын

Zależy jaki region kraju. Na południu gdzie było duże rozdrobnione pól to sierpy były w użyciu długo po 2 WŚ. Dużo zmieniła komasacja gruntów, w mojej gminie był to chyba początek lat 80, i praktycznie z dnia na dzień z użytku wyleciały kosy i sierpy bo dało się normalnie używać bizonów w pełni wydajnie. Pozdrawiam

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@msciwojwilk1635 nie w tym rzecz, sierp w czasie o którym pan mówi służył do podbierania pokosu,a autorka mówi o cięciu zboża sierpem czego nie robiło się już od kilkudziesięciu lat w Polsce

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@msciwojwilk1635 fakt komasacja też dużo zmieniła, ojciec opowiadał że w sąsiedniej wsi, gdzie był dziedzic były działki szerokości kilku metrów a długości kilometra

@ola96616 16 күн бұрын

Przypomniała mi się scena z powojennej „Konopielki”.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@ola96616 jaka to scena bo nie oglądałem tego filmu

@joannakusak6498 16 күн бұрын

Fascynująca rozmowa. Ja wiem sporo o rodzinie mamy, z tej strony przekazywało się dużo informacji, wręcz kultywowalo pamięć o przodkach. Mam nawet herb rodzinny. Tymczasem ze strony ojca nie mam prawie żadnych informacji. Mam wrażenie że w tej rodzinie mówienie o przeszłości było właściwie zakazane. To też pokazuje jak bardzo odmienne jest podejście do historii rodzinnej

@user-bs3iu3or1p 12 күн бұрын

❤

@rafaowczarczyk2767 10 күн бұрын

Już za tyg. Odcinek 200 co ciekawego 🥹🤤

@RadioNaukowe 10 күн бұрын

Już był! Na żywo w poniedziałek :) kzfaq.infoI-DukrCqqkA

@rafaowczarczyk2767 10 күн бұрын

@@RadioNaukowe miniaturka mnie zmyliła. No to będę miał przyjemny wieczór. Zobaczymy co opowie prof. Dzięki za robotę która robisz 😘

@RadioNaukowe 10 күн бұрын

Dzięki za sygnał - podmienimy, żeby było jasne, że to 200. odcinek

@rafaowczarczyk2767 7 күн бұрын

Był ciekawy ;*

@kamilchmielewski9251 15 күн бұрын

z punktu widzenia osoby z sercem po lewej stronie, trochę przesłodzony obraz "ziemiaństwa". Perspektywa ziemianina, który dba o zawszone dzieci z czworaków... wykracza poza moje imaginarium, a już kościół katolicki... który dba o wieś. Jak mówiła moja Babcia.. rabin uczył żydowskie dzieci czytać, u polskiego księdza w ramach przygotowań do komunii pracowali w polu :D

@panpogo 15 күн бұрын

Ziemiaństwo i Kler tak dbał o ludzi, że pod koniec XVIII wieku w I Rzeczpospolitej 10% umiało czytać i pisać, a w tym czasie w Holandii 10% nie umiało czytać i pisać.

@ukaszmarkuszewski3599 14 күн бұрын

To jest bardzo eufemistyczny jednak komentarz, bo ja, jako historyk, byłem przerażony wewnętrznymi sprzecznościami, które pani profesor podrzucała i tym rozpływaniem się nad dobrymi ziemianami, którzy tak się troszczyli o chłopów. Polscy chłopi w Kongresówce i Galicji przed wojną żyli jak w średniowieczu. Tak samo głodowali. A już wspomnienie, że "ziemianinowi zależało na tym, żeby mieć pracownika na dłuższy okres" w kontekście odnawianych co roku kontraktów z fornalami świadczy o tym, że pani profesor nie była na prywatnym rynku pracy gdy bezrobocie wynosiła 15-20%. Kolejny raz wychodzi oderwanie zawodowych inteligentów od rzeczywistości.

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Żniwo było wielkie, a robotników mało...

@arturszklarczyk8970 16 күн бұрын

materiał bardzo dobry ale @radio naukowe czy ta grafika nie została wygenerowana przez AI?

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Nie, to z Narodowego Archiwum Cyfrowej, zapomniałam podpisać, poprawiam

@arturszklarczyk8970 15 күн бұрын

@@RadioNaukowe dzięki, to właśnie koloryzowanie wydawało mi się podejrzane ;)

@mariaas9731 11 күн бұрын

Wspomnienie ze wsi na Podhalu. W oczekiwaniu na przyjście armii czerwonej młode dziewczyny pochowaly się w tych domach, w ktorych byly piwnice. Z jednej z takich piwnic żołnierze uslyszeli śmiechy, wyciągnęli z niej dziewczyny, ktorys z żolnierzy próbowal jedną zgwałcić, czy też rzeczywiście do tego gwałtu doszło, tego nie jestem pewna. To co pamiętam z opowieści babki, to że lejtnant przyszedł i sprawcę rozstrzelał. Podobno żołnierze się tego lejtnata bali jak ognia. Ludzie we wsi się tych nowych czasów bali, rownież tam gdzie dworu jako takiego nie było. Ɓo bali się kolektywizacji. Opowiadali, że we wsi będzie jedna kuchnia, gdzie wszyscy będa się stołować. Albo że "baby będą wspólne".

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Trochę dziwne, że śmiały się w takiej sytuacji. Formalnie w AC za gwałt groziła kulka, z praktyką bywało różnie.

@mariaas9731 4 күн бұрын

@@dominikkurek1155 Śmiały się bo były razem i się bawiły. Bały się ich matki. Taką wersję słyszałam.

@dominikkurek1155 2 күн бұрын

@@mariaas9731 Bawiły się? To po ile miały lat?

@mariaas9731 2 күн бұрын

@@dominikkurek1155 Nie wiem, mnie tam nie było. Młode dziewczyny.

@ciosaczlok 16 күн бұрын

Dr Piątkowski w książce "Złoty wiek" napisał, że chłop pańszczyźniany od niewolnika różnił się wyłącznie tym, że niewolnika można było sprzedać na sztukę a chłopa z ziemią. Jak dla mnie żadna różnica. Pozdro !

@Mmm-tt7ye 16 күн бұрын

Pewnie dlatego nie widzisz różnicy, że niezbyt głęboko się pochyliłeś nad tym tematem

@panpogo 15 күн бұрын

@@Mmm-tt7ye Chłopów pańszczyźnianych też sprzedawano na sztuki jak bydło.

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Jest ważna różnica. W USA można było w takim przypadku dzielić rodziny, czego w RON nie było.

@Mmm-tt7ye 3 күн бұрын

@@dominikkurek1155 Tak. I to doprowadziło do decydującej różnicy: potomkowie niewolników to ludzie wykorzenieni, nie umiejący budować trwałych więzi, samotni w każdym sensie tego słowa, ludzie nie mający żadnych świętości. Polscy chłopi są przywiązani do rodziny, wspólnoty, swojskości, mają wiele świętości. Jeśli ktoś nie dostrzega tych i innych kolosalnych różnic, to ma zwyczajnie braki intelektualne. Nie ma się czym chwalić

@KurierHistoryczny 16 күн бұрын

W ziemiańskiej rodzinie mojego dziadka nie mozna było się bawić z dziećmi chlopskimi. Dlatego te przychodziły pod bramę i po prostu patrzyły na zabawy dziadka i jego rodzeństwa. Był mecenat, finansowanie dzieciom chłopskim nauki w szkołach przez pradziadka. Do służby zawsze należało odnosić się z szacunkiem, ale już np. parobcy nie mieli prawa wejścia do domu. Gdy po II wojnie opuszczono dwór, to chłopi rzekomo w ciągu jednej nocy go rozebrali, ale w naszej rodzinie nie było o to żalu, bo jak mówiono "to był modrzew, to się dobrze paliło, a chlopom opał był potrzebny".

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

O widzę że kurier historyczny też ogląda 😀

@panpogo 15 күн бұрын

Ciekawy jaki był stosunek kosztów mecenatu ziemian do korzyści jakie mieli z prawie darmowej pracy chłopów. Prof. Antoni Bryk urodzony jako chłop pańszczyźniany twierdził, polska szlachta tylko głosiła postawę katolicko-patriotyczną, ale w rzeczywistości utrudniała i i nawet uniemożliwiała kształcenie się zdolnych Polaków, widząc w nich jedynie tanią siłę roboczą.

@kamilkamil2219 15 күн бұрын

@@panpogo kiedyś czytałem że pańszczyzna była bardzo mało wydajna w myśl zasady,,on udaje że płaci,ją udaje że robię,, druga sprawa tutaj mamy poruszone ostatnie dni ziemiaństwa a nie jakiegoś większego okresu czasu

@panpogo 15 күн бұрын

@@kamilkamil2219 Jeżeli ktoś inny konsumuje owoce twojej pracy to jaką masz motywację do wydajniejszej pracy? Szlachta swoimi rządami doprowadziła do regresu we wszystkich dziedzinach życia.

@kamilchmielewski9251 15 күн бұрын

@@panpogo mój rodzinny dowód anegdotyczny potwierdza to :)

@Lechoslowianin 16 күн бұрын

Chłopi bali się brać ziemię, bo przyszli "niezłomni" i zęby powybijali. Mówili "ty chamie rękę wyciągasz po Pańską ziemię". Ziemianie (oficerowie AK) tracili majątki i przywileje i mścili się na własnym narodzie. Szkoda, że nic tu o tym nie powiedziano. Wszystko tu zostało ładnie wycacane

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Jest o wątku lęku przed żołnierzami podziemia w książce; trudno wszystko zmieścić w rozmowie

@ilcattivo13 15 күн бұрын

Ja bym wszystkich "niezłomnych" do jednego wora nie wrzucał. Na Kresach czy Podlasiu żołnierze podziemia walczyli z całkiem innym wrogiem, niż żołnierze ze Świętokrzyskiego, Małopolski czy jakiejkolwiek innej części Polski, która przed 1944/1945 nie zdążyła poznać "dobrodziejstw" bolszewizmu/komunizmu. Najwięcej i największe majątki ziemiańskie było właśnie na Kresach i we wschodniej Polsce. I bardzo chciałbym usłyszeć o choć jednym potwierdzonym przypadku (a nie jakimś "fakcie autentycznym"), gdy żołnierze niekomunistycznego podziemia szli bronić ziemi swojego dowódcy czy jakiegoś ziemianina, która została wiadomym dekretem odebrana i trafiła do chłopów czy biedoty wiejskiej.

@Robert-fl9yj 15 күн бұрын

To taki po PRLowski mit. Wielu oficerów w partyzantce to wojskowi z II RP. Ale nie tylko wojskowi dowodzili grupami partyzantów w śród nich było wielu zwykłych ludzi raczej rzadko ziemianie.

@ilcattivo13 15 күн бұрын

@@Robert-fl9yj Jeśli widzisz mój komentarz sprzed kilku minut, czy mógłbyś go zacytować w oddzielnym komentarzu? Chcę sprawdzić, czy YT banuje mnie całego, czy tylko ten komentarz :)

@Robert-fl9yj 15 күн бұрын

@@ilcattivo13 Nie, nie widzę komentarza innego niż do którego się odnosiłem.

@Martin46869 16 күн бұрын

Zabierali od 50 ha użytków rolnych (100 ha w poznańskiem) i 25ha lasu. Wielcy "bogacze" na takim areale, prawda? Mojemu pradziadkowi zabrali bez powodu 12 ha lasu (wbrew przepisom). Po co sadził? Warto dodać, że tylko Polska nie przeprowadziła ustawy reprywatyzacyjnej.

@robert17285 16 күн бұрын

Fajnie że poruszacie kwestie ziemian, co jednak z mieszkańcami innych planet? Czy to nie jest dyskryminacja?

@i_graszka 13 күн бұрын

Nie poruszono też zagadnień fizyki kwantowej. Skandal!

@SP6QKX 16 күн бұрын

@vandaller4131 16 күн бұрын

to rozmowa z jedną stroną posiadaczy ziemskich. Czy będzie druga strona?

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Przyznam, że nie wiem, z którą stroną miałaby to być rozmowa. Jest i o stronie chłopskiej i o ziemiańskiej, a sama rozmówczyni nie jest stroną, a badaczką

@kamilchmielewski9251 15 күн бұрын

@@RadioNaukowe ja w jakimś sensie rozumiem autora... ma się wrażenie, że narracja, choć trzeba przyznać wyważona, jest prowadzona z perspektywy "biednego dziedzica"

@ukaszmarcinczaus7464 16 күн бұрын

Pierwszy

@mateuszm6760 16 күн бұрын

Z 50 ha zboza nie da sie wyżyć 😂😂 teraz jakos by sie dalo, a po wojnie? Bardzo duze gosposarstw

@panpogo 15 күн бұрын

Z 50 ha zboża to raczej ciężko wyżyć nie mówiąc o inwestowaniu w sprzęt rolniczy.

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Widocznie gościni nie dodała, że chodziło o poziom życia sprzed reformy

@janniezbedny7340 13 күн бұрын

Pani profesor opisuje siebie jako naukowczynię oraz rozmawia ze świadkiniami ale w swobodnej opowieści odruchowo mówi o zniżaniu się do poziomu mieszkańca wsi. Aż panią Karoliną rzuciło. Ech, lewico, lewico... a poza tym jak zawsze arcyciekawie. Pozdrawiam

@jarekiwan6093 12 күн бұрын

może i cała reforma rolna była dla wielu błogosławieństwem ale dla polski była tragedią zniszczyliśmy całą klasę kulturową która była jak by nie patrząc elitą której teraz nam brakuje a która mogła dać nam w latach 80-90 elitę polityczną której nie mamy do dziś

@mariaas9731 11 күн бұрын

Ale przecież reforma rolna nie zlikwidowało fizycznie członków klasy ziemiańskiej. Odebrano im kapitał ekonomiczny, ale ludzie i ich kapitał kulturowy przetrwali. Przesiedlają się do miasta, gdzie wchodzą do wolnych zawodów, do inteligencji urzędniczej, zostają nauczycielami, dziennikarzami itp. I nie wiem, czy ktoś zrobił badania socjologiczne tego typu, ale transformację ustrojową lat 90 to właśnie potomkowie tych rodzin nam sprokurowały, w dużej mierze na bazie tego resentymentu i dużej pogardy dla "homo sovieticusa" czyli beneficjenta poprzedniego systemu.

@jarekiwan6093 10 күн бұрын

@@mariaas9731 tak zostali ale bez grosza przy duszy sam znałem hrabiego którego nie było stać na 3 byle jakie posiłki gdyby nie jego żona umarł by z głodu.Co możesz zrobić bez funduszy jak wykształcić dzieci jak odbudować kapitał w latach 89-99 było ich tylu co kot napłakał a i agentura WSI nie dopuściła tych nielicznych którzy jeszcze żyli i chcieli coś zrobić. Nikt im nie oddał ziemi a ci nieliczni którzy dostali zwroty byli to ci którzy nic nie umieli i monetarnie posprzedawali za grosze odzyskaną ziemie.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Generał Jaruzelski był ziemianinem

@KoszmarnyPaweTheNightmare 16 күн бұрын

I towarzyszka panienka to odziedziczyła,ma na rękach krew prostych ludzi

@maxblitz2385 16 күн бұрын

Wojciech Jaruzelski miał 16 lat gdy wybuchła wojna. Jego ojciec był ziemianinem. Wojciech wybrał zawód sowieckiego janczara.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@maxblitz2385 czy wybrał czy nie to miał pochodzenie ziemiańskie

@maxblitz2385 16 күн бұрын

@@kamilkamil2219 "Mieć pochodzenie" nie oznacza "być".

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@maxblitz2385 źle się wyraziłem. Był z rodziny ziemian, gdyby miał pochodzenie ziemiańskie to by np dziadek był a rodzice już nie

@MarekDino-cq9gt 15 күн бұрын

Bardzo ciekawy temat, ale od tych wciskanych na siłę feminatywów niedobrze się robi i trudno słucha... Nie można na początku powiedzieć, że jesteśmy mega progresywne a potem używać bardziej strawnego języka?

@RadioNaukowe 15 күн бұрын

Na czym polega "na siłę"? Ja Panu nie każę tak mówić :) przeciwnie, nieustannie jestem przez część (aczkolwiek niewielką) dyscyplinowana, że nie wolno mi używać feminatywów. To kto tu jest bliższy wciskania własnego stanowiska na siłę? Pozdrowienia!

@dziadydziady 16 күн бұрын

Nie oszukujmy się, świat stoi na tej strukturze relacji władzy (kolektywizm jest utopią) ale ziemianin często 100x bardziej dbał o swojego pracownika niż dzisiejsi krwiopijcy korporacyjni czy banksterzy. Modna historia ludowa jest powtórką z prl, na której jak zwykle kilku cwaniaków robi po prostu pieniądze. Jeśli niewolnikiem był chłop, to kim byli Słowianie sprzedawali na rynkach Kordoby, czy mieszkańcy zachodniego wybrzeża Afryki na sprzedawani jak bydło na Karaibach? Obrażamy pamięć tych milionów ofiar niewolnictwa. Dwór to był skomplikowany świat, który (oprócz przypadków klinicznych) żył z naturalnej koegzystencji. Był to też ośrodek kultury promieniujący na okolicę. Wystarczy zobaczyć jaką pustynią kulturalną jest dziś prowincja zostawiona na żer discopolo i prymitywu.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Niektórzy twierdzą że wg feudalizm to taki rodzaj socjalizmu

@user333u3 16 күн бұрын

Bzdura. Polska szlachta to byla banda psychopatów ktora najpierw zniszczyła własne państwo I Rzeczpospolitą a potem budowała neofeudalizm w dwudziestoleciu miedzywojennym. Gdyby jakakolwiek korporacja traktowała swoich pracownikow jak szlachta i kler chłopów, to juz dawno skończyliby w więzieniu. Myślę że nie masz pojęcia ani o realiach życia chłopstwa miedzy XV - XX wiekiem ani o realiach pracy w międzynarodowej korporacji.

@paulinagabrys8874 16 күн бұрын

Pańszczyzna była niewolnictwem. Tak samo jak czarny niewolnik z USA, polski chłop nie mógł opuścić wsi, nie mógł się uczyć, musiał mieć zgodę dziedzica na ślub czy dostawał baty za każde przewinienie, zwłaszcza gdy ekonomem był jakiś psychopata. Niewolnictwo jest zbrodnią ogólnoludzką i dotyczy każdego koloru skóry. Więc proszę nie powtarzać tych jankeskich bredni że niewolnictwo dotyczyło tylko czarnych bo Amerykanie żyją w jakieś równoległej rzeczywistości gdzie paszport USA jest równoznaczny z byciem człowiekiem a każdy kto takowego nie posiada jest traktowany jak ułomny dzikus

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

Bzdury, to nie było dobre. Że właściciel zapewniał byle jaki dach nad głową w zamian za pracę? .To niszczyło przedsiębiorczość tych ludzi. Taka chorą pół niewolniczą mentalność widać do dzisiaj

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@ZdzichaJedziesz chyba gorzej tych ludzi zniszczyły PGR

@Ja-vr5tr 16 күн бұрын

A czy ziemia tak naprawdę ma właścicieli? Czas jest czasem i z pokolenia na pokolenie jest ten sam proces…walka o coś co jest wszystkich🌻 i sam fakt tego daje do myślenia o co tak naprawdę się rozgrywają rozgrywki. Ziemia daje nam jeść i czy coś więcej nam potrzeba… dlaczego ktoś chce czerpać z tego jakikolwiek zysk? Chodzi o życie.

@Zmiana_Pogody 16 күн бұрын

ziemia pod Twoim mieszkaniem/domem/ogrodem też jest nasza wspólna? może przyjść kolektyw i powiedzieć "ten kawałek jest nam potrzebny do zbudowania szpitala dla noworodków, proszę się przenieść gdzieś indziej" i się potulnie przeniesiesz gdzieś indziej (i gdzie?)?

@mmgs1148 16 күн бұрын

@@Zmiana_Pogody co nie zmienia faktu, że system nadawania ziemi właściciela jest po prostu umową społeczną i niczym więcej, fajnie problemy społeczne omawia Maly Książe, tam bankier chce na własność mieć gwiazdy. Jeśli wydaje ci się to niedorzeczne, to posiadanie ziemi jest równie abstrakcyjne tylko po prostu jest to coś oczywistego z naszej perspektywy, choć ewolucyjnie jest to nowość, zaledwie z okresu rewolucji neolitycznej. I tak, nie jesteś właścicielem swojej działki nawet prawnie Właścicielem jest państwo, ty zaledwie masz użytkowanie wieczyste, państwo może zabierać grunty na mocy różnych przepisów pod budowę dróg czy obecną nowinka, kiedy masz złoża strategiczne, a że te złoża nie są zdefiniowane, to może to być nawet woda w czasie suszy.

@Martin46869 16 күн бұрын

To po co płacić za ziemię, spłacać kredyty? Tak najlepiej komuś zabrać, ale on poświecił czas, pieniądze i kawałek życia aby to spłacić.

@lislisser6036 15 күн бұрын

proszę fajnej pani.... własność to podstawa... wybrała pani jako temat badań najbiedniejszy rejon polski... i skupiła się pani jedynie na komunie po parcelacji.... ale gdzieś bliżej cywilizacji... w latach 70-80... ich dzieci pracowały w miastach... i nie musiały wystawać godzinami po kawałek kurczaka czy jajko... bo mieli swoje.... natomiast nawet ten hektar czy półtora, obecnie w pobliżu wielkich miast np. warszawy zrobił z ich potomków MILIONERÓW!!!!!!... a ziemianie okazali się słabymi fachowcami... bez spadku byli nieudacznikami... komuna przede wszystkim uwolniła chłopów... od wsi i po trzech pokoleniach słoiki rządzą Polską... mimo wszystko lepiej niż sanacyjne paniczyki

@ukaszmarkuszewski3599 14 күн бұрын

Narracja pani profesor stara się być obiektywna, ale wyziera tu i tam taki jednak sentymentalizm po tych naszych dworkach i dobrych ziemianach. Rażące było kilka momentów, kiedy pani profesor właściwie sobie sama zaprzeczyła. Zanim ten komentarz napisałem rzuciły mi się szczególnie w oczy dwa: 1) "państwo nie dało ziemi chłopom, musieli sobie ją sami kupić", ale jednocześnie na zakup ziemi parcelowanej mogli sobie pozwolić nawet fornale, co jasno pokazuje, że państwo w taki sposób to zorganizowało, że właściwie ludność otrzymywała nadziały ziemi za bezcen. Myślę, że żeby pokazać całkowity i obiektywny obraz należałoby taką informację podkreślić, bo mniej czujny słuchacz może uznać, że komuna komuną, ale kto miał pieniądze ten się wzbogacił jeszcze bardziej, a kto był biedny ten takim pozostał. A jednak to nie jest prawda; 2) "co prawda chłopi w pańszczyźnie nie mieli wolności osobistej i pan mógł ich przesiedlić wbrew ich woli, ale nie można tego nazwać niewolnictwem" - podała Pani dosyć klasyczną definicję niewolnictwa. W dodatku powiedziała Pani, że chłopów nie sprzedawano na targach - owszem, na targach nie, ale sprzedawano wsie razem z żywym inwentarzem, czyli chłopstwem przypisanym do wsi. Trzeba mieć bardzo wielką zaporę z własnych przekonań, żeby dawać takie wypowiedzi dosłownie w jednym zdaniu i nie mieć dreszczy od dysonansu. Nie skończyłem tego odcinka, mam wiele zarzutów wobec badaczy tzw. historii ludowej, ale to, co prezentuje pani profesor, to jest druga skrajność, przykryta udawanym obiektywizmem i naukowym reżimem.

@panpogo 14 күн бұрын

Prof. Janusz Deresiński twierdził, że sprzedawano także indywidualnie chłopów albo zamieniali za bydło, świnie czy konie.

@kubba3193 14 күн бұрын

świadkini xDDD

@sebastianpietrasz2711 14 күн бұрын

Ah i jak zawsze ktoś musi tak skomentować nie znając się nic ani chociaż sprawdzić. Słownik języka polskiego jak najbardziej uznaje tę formę za poprawną , co więcej jest zapis z gazety "Górnoślązak" z 1901 roku używający tam tej formy czytamy: Dr. Seyda: Czy świadkini może zeznanie swe zaprzysiądz? [pisownia oryginalna].. No ale lepiej zrobic XD i myslec ze jest sie madralą

@krzysztofmociak3263 4 күн бұрын

U dziadków na wsi w okolicach Dębicy musiał być dobry "pan". Pamiętam jak w latach 90' jeździłem do nich na wakacje i przyjeżdżał dziedzic z wnuczką na wakacje. Ich dworek był przerobiony na szkołę a szkoła potem zasiedlona przez jakąś patologie. Od tego człowieka biła jakaś taka aura, z kilometra było poznać, że tam coś szlacheckiego w sobie miał, byłem wtedy dzieciakiem, ale pamiętam, że jego i jego wnuczkę wszyscy poważali we wsi 😊 A co do nagrań takich wspomnień, pamiętam robiłem kiedyś wywiad do szkoły z pradziadkami, dziadek opowiadał historie wojenne babcia z kolei o życiu na kresach przed wojną, ale oczywiście zgubiłem gdzieś kasetę 😢

@aluette1 16 күн бұрын

Jeśli socjolożka, to chyba również profesorka? Czy jestem w błędzie?

@RadioNaukowe 16 күн бұрын

Oczywiście, można tak powiedzieć :)

@pawekobylinski4634 16 күн бұрын

Pani udowodniła że jest dobrym specjalistą więc nie ma powodu okazywać jej lekceważenia poprzez zdrobnienia tytułów.

@pawekobylinski4634 16 күн бұрын

@@adamkluska356 Jej wolno powiedzieć o sobie cokolwiek zechce.

@aluette1 5 күн бұрын

@@pawekobylinski4634 Dobrą specjalistką nawet 😜

@UNKN0WN_1 16 күн бұрын

Pani socjolog widocznie nie rozmawiala z moimi dziadkami na ten temat.. A Ci nie mieli złudzeń...

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Co mówili dziadkowie?

@user333u3 16 күн бұрын

Moi do dzisiaj sa zachwyceni reformą rolną. Podobnie jak likwidacją analfabetyzmu i elektryfikacją. Cos czego II RP nie mogła zrobić i nie chciala zrobić przez 20 lat.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@user333u3 czy to zasługa PRL czy efekt zmian na świecie, przecież nie tylko w Polsce były takie kłopoty

@user333u3 16 күн бұрын

@@kamilkamil2219 II RP była w ścisłej czołówce najbiedniejszych i najbardziej zacofanych krajów Europy.

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@user333u3 hmm czy bycie w czołówce to było taką ujmą na honorze, kraj złożony z 3 zaborców, wojna na jego terenie, wojna z związkiem radzieckim. To Fakt był biedny ale czy to ich wina tylko i wyłącznie. Lata powojenne też były bardzo biedne

@Wstydzie 16 күн бұрын

Wszystko po wynalezieniu feudalizmu jest pogorszeniem. Miłego spłacania kredytu na dom przez 30 lat, albo życia w kawalerce metrów 20, zamiast w porządnej chałupie z obejściem, pozdrawiam cieplutko

@agnieszka9592 16 күн бұрын

W chałupie 40 m kwadratowych z obejściem w 15 osób tak mniej więcej, minimum 3 pokolenia xd przytłaczająca większość z nas pochodzi od chłopów a oni właśnie tak mieszkali. Wiec i ty i ja tez bysmy tak mieszkali, fajnie nie? Twoi i moi przodkowie mieli o wiele gorzej niż my w zyciu

@panpogo 15 күн бұрын

@@agnieszka9592 Przynajmniej jak spłacę kredyt to dom będzie mój, a chłop tyrał całe życie, a i tak nic nie było jego.

@agnieszka9592 15 күн бұрын

@@panpogo nie będzie twoj bo przyjdzie wojna xdd

@panpogo 15 күн бұрын

@@agnieszka9592 Jak przyjdzie wojną to nie będzie żadnego znaczenia czy ludzie brali kredyty czy nie brali.

@panpogo 15 күн бұрын

@@agnieszka9592 Tylko z kim ta wojna?

@MatmaUSowy 14 күн бұрын

Większość, jeśli nie wszystkie, występujące u Pani w manifestach naukowych osoby są, li tylko, jedyną i trafną stroną naukowych poglądów. To był sarkazm- dla niedoświadczonych. Czy jest w stanie Pani zaprosić do dyskusji osobę z odmiennym poglądem wobec wygłaszanych hipotez Pani gości?

@user-sm3gl1ou8y 11 күн бұрын

po co zapraszac madrych inaczej? to radio naukowe nie polityczne.

@dawidswitaa4347 14 күн бұрын

Dobrze, że Pani Profesor odkłamuje te lewicowe brednie o niewolnictwie. Mówi wprost - to był ciężki los, ale to nie było niewolnictwo. Co więcej - podkreśla stosunek opiekuńczy "pana". Szkoda, że prowadząca stara się na siłę wciskać ideologiczne pojęcia, które niewiele mają wspólnego z nauką. Przede wszystkim - pańszczyzna była rentą feudalną, czynszem płaconym pracą. Osobista podległość to osobna sprawa a też wyglądało to różnie, w zależności od miejsca i okresu. Co do tej trudnej sytuacji tego przykładowego fornala - to samo zjawisko wystąpiło w Stanach Zjednoczonych a jego konsekwencję mamy do dziś. Rzesze uwolnionych niewolników zostały nagle same - bez opieki, wyprzęgnięte z systemu plantacji, wielkiej farmy, na której pracowali, mieli określone zadania w systemie. I ci wyzwoleńcy zaczęli się wykolejać bo nie potrafili nic ponadto co wykonywali u właściciela. A często to był jakiś element pracy zespołowej. Część sobie poradziła a część nie. Takie są skutki nieprzemyślanych, rewolucyjnych "reform". To samo zdarzyło się zresztą niedawno w Afryce - rozparcelowano wielkie farmy dające ludziom pracę a budżetom krajowym zysk. Wyprodukowano hordy bezrobotnych rabusiów, farmy podupadły, technika i kultura pracy cofnęły się.

@panpogo 12 күн бұрын

Od czasów potopu szwedzkiego pańszczyzna i poddaństwo chłopów to zwykłe niewolnictwo.

@wiktoriavictor8671 16 күн бұрын

mimo to uwazeam ze owa wladza byla OK dla chlopow, w przeciwienstwie do kapitalistycznego zachodu

@Mmm-tt7ye 16 күн бұрын

Pewnie dlatego żadna grupa społeczna nie była tak antykomunistyczne nastawiona jak chłopi właśnie

@panpogo 15 күн бұрын

@@Mmm-tt7ye Chyba tylko w twoich snach.

@Mmm-tt7ye 15 күн бұрын

@@panpogo Obawiam się, że to raczej ry powinieś się obudzić 😂😂😂

@panpogo 15 күн бұрын

@@Mmm-tt7ye No i pewnie chłopi marzyli o powrocie poddaństwa i pańszczyzny.

@pacanosiu 10 күн бұрын

po co mi się to wyświetla?

@dominikkurek1155 4 күн бұрын

Algorytm YT dba o Twoją edukację

@pacanosiu 4 күн бұрын

@@dominikkurek1155 waszą, nie moją

@arekmali1629 16 күн бұрын

Czy świadkinia to żona świadka? Tak jak prezydentowa to żona prezydenta.

@mmgs1148 16 күн бұрын

To wtedy zgonie z zasadami słowotwórstwa musiałaby być "świadkowa", swiadkinia to po prostu feminatywa

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

Nie, matołku 😁

@Mmm-tt7ye 16 күн бұрын

@@ZdzichaJedziesz Sam jesteś matołkiem. Nie bez powodu ludzie się wzdrygują. Tego rodzaju kreacje powstają z przyczyn ideologicznych i wbrew zasadom języka polskiego. Jeśli już ktoś na siłę chce tworzyć feminatiwy to proszę poprawnie

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

@@Mmm-tt7ye Wania, rosyjski trollu Putina, czy możesz mi odpowiadać tylko z jednego nicka ? 😁

@edisprawiedliwy8861 16 күн бұрын

@@Mmm-tt7ye Masz rację.

@ar2rtg491 16 күн бұрын

Największy wał w historii świata - skoro państwo dało to dlaczego teraz sprzedają developerom? Niech oddadzą państwu i państwo na tym zarabia. Złodziejstwo jakiego świat nie widział.

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

Przecież zarabia, matołku 😁

@ar2rtg491 16 күн бұрын

@@ZdzichaJedziesz tak... matołek. Ty widzisz 2%a ja 100% i to jest ta różnica. Oczywiście jeśli rozumiesz o czym mówi matołek :)

@ZdzichaJedziesz 16 күн бұрын

@@ar2rtg491 państwo Wania to ja i inni. Państwo jest dla nas a nie my dla państwa jak w tym twoim chorym Putinlandzie. Każdy chce mieć swoją własność a nie być na garnuszku państwa. To nas różni od niewolników Rosjan 😁

@pawejaroszewicz4482 16 күн бұрын

świadkini ;(

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

Pani mówi nieprawdę, 50 ha ale w kilku województwach było 100 ha

@krzysztofscr3am75pl6 16 күн бұрын

Wyjątki potwierdzają regułę ... nie wypada zarzucać kłamstwa w takich przypadkach . Pozdrawiam

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@krzysztofscr3am75pl6 to nie są wyjątki, było kilka województw gdzie podniesiono to. Ja mówię że Pani mówi nieprawdę (pewnie niezamierzone) a nie że kłamie a to różnica

@krzysztofscr3am75pl6 16 күн бұрын

@@kamilkamil2219 rozumiem Pana podejście do tego złożonego tematu. Prawa logiczne jednak wyraźnie mówią że nieprawda to kłamstwo może lepiej zaznaczyć że są wyjątki od reguły a nie mówić o nieprawdzie podważając autorytet badacza danego zagadnienia mającego zapewne dużo większą wiedzę w tym zakresie zarówno od Pana jak i mojej skromnej osoby. Szanujmy się nawzajem

@kamilkamil2219 16 күн бұрын

@@krzysztofscr3am75pl6 zgodzę się z panem jednak dla mnie kłamstwo jest z premedytacją a nieprawda nieświadomie. Pozdrawiam

@krzysztofscr3am75pl6 16 күн бұрын

@@kamilkamil2219 również pozdrawiam - miło podyskutować z inteligentną osobą.