Karol Penson urodził się w Warszawie w 1946 roku. Na początku lat sześćdziesiątych umiera jego ojciec - odtąd wychowuje się pod opieką matki, która pracuje w charakterze pedagoga. Karol zaczyna studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1968 roku, pod wpływem wzmożonej kampanii antysemickiej, Karol Penson wraz z matką postanawiają wyemigrować do Izraela, gdzie mieszka siostra matki, która do Palestyny trafiła z Armią Andersa. Przerywaną edukację akademicką (w momencie emigracji z Polski jest na czwartym roku studiów) Karol wznawia w izraelskim instytucie Weizmana. Pierwsze lata na emigracji upływają w trudnych warunkach bytowych, a rozmówca pierwszy raz styka się ze społecznością żydowską, dopiero tam dowiaduje się o istnieniu żydowskich szkół w PRL. W Izraelu Karol Penson spotyka działacza niemieckiej partii SPD i otrzymuje stypendium naukowe od Fundacji Fridricha Eberta. Wraz z matką wyjeżdżają do Berlina. W 1989 roku Karol Penson otrzymuje posadę profesorską na VI Uniwersytecie Sorbony i wraz z mamą przenosi się do Paryża. Obecnie Karol Penson jest światowej sławy fizykiem. Podczas rozmowy dzieli się refleksją o wpływie emigracji na własne losy: „10 lat mojego życia po emigracji zostało po prostu zmarnowane”, „nie miałem beztroskiej młodości, na skutek wygania” - mówi.
NAZWISKO ROZMÓWCY: Karol Penson
WYWIAD PRZEPROWADZIŁ: Józef Markiewicz
NAGRANIE: Przemysław Kaniecki
DATA NAGRANIA: 8 grudnia 2016 r.
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
NAJWAŻNIEJSZE WĄTKI:
00:00:01 - Podziękowania rozmówcy za zainteresowanie jego losem.
00:02:31 - Wyjazd z Polski w 1968 i przerwanie studiów przez rozmówcę w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
00:05:00 - Antysemicka atmosfera w zakładach pracy - proces agitacji; zebranie nauczycieli nt. „wzmożenia walki z frontem syjonistycznym”.
00:06:30 - Informacje o rodzicach rozmówcy; losy wojenne: ewakuacja w Związku Radzieckim (Republice Komi), Armia Berlinga.
00:12:00 - Formalności związane z emigracją: zrzeczenie się polskiego obywatelstwa, otrzymanie Dokumentu Podróży.
00:13:00 - Wyjazd do Wiednia i Izraela; studia rozmówcy w instytucie Weizmana.
00:17:00 - Sytuacja rozmówcy w okresie poprzedzającym emigrację; „dzieci elity zaczynają być jądrem opozycji” - refleksja historiozoficzna rozmówcy.
00:21:00 - Wpływ emigracji na życie osobiste rozmówcy: „10 lat mojego życia po emigracji zostało po prostu zmarnowane”.
00:23:50 - Samoświadomość pochodzenia żydowskiego rozmówcy w okresie poprzedzającym emigrację.
00:26:00 - Solidarność przyjaciół z rozmówcą.
00:28:20 - Reakcje matki rozmówcy na wydarzenia Marca; pochodzenie panieńskiego nazwiska matki (Oberlender).
00:32:00 - Przyczyny wyboru Izraela, jako docelowego kraju emigracji.
00:33:00 - Utarta polskiego obywatelstwa - rozważania rozmówcy.
00:35:40 - Przygotowania do emigracji.
00:38:00 - Nieuczciwy pośrednik sprzedaży przedmiotów codziennego użytku.
00:40:00 - Wyjazdy z Dworca Gdańskiego; wspomnienia rozmówcy z pożegnania na dworcu.
00:42:00 - Przyjazd do Izraela w listopadzie 1968 roku.
00:42:45 - Koszty emocjonalne i psychologiczne emigracji z Polski, wpływ na rozwój kariery zawodowej; tożsamość imigranta - reakcje lokalnych społeczeństw, kontekst językowy.
00:46:20 - Podróż pociągiem z Dworca Gdańskiego do Wiednia: zachowanie przedstawicieli agencji żydowskich, odebranie rozmówcy dokumentów podróży; pobyt w Wiedniu.
00:48:50 - Problemy z adaptacją maki rozmówcy do realiów Izraela; trudna sytuacja materialna.
00:50:00 - Powody wyjazdu z Polski: zebranie agitacyjne w pracy matki rozmówcy.
00:51:00 - Procedury administracyjne odzyskania polskiego obywatelstwa - rozważania rozmówcy.
00:52:00 - Trudne warunki bytowe rozmówcy po emigracji z Polski.
00:54:00 - Powojenne zajęcie ojca rozmówcy w Dowództwie Wojsk Lotniczych.
01:03:50 - Spotkania z Żydami polskim w Izraelu; osiedla imigranckie w Izraelu; pomoc organizacji Sochnut udzielane imigrantom w Izraelu.
01:08:50 - Poszczególne grupy imigrantów z Polski; różnice w pomocy państwa udzielanej poszczególnym grupom; konflikty pomiędzy poszczególnymi grupami imigranckimi.
01:12:45 - Emigracja rozmówcy i jego matki z Izraela; odzyskanie emerytury przez matkę rozmówcy od władz niemieckich.
01:30:00 - Rozważania rozmówcy na temat kwestii zadośćuczynienia związanego z wygnaniem z Polski, przerwaniem dzieciństwa, kariery naukowej; brak zainteresowania państwa polskiego losem swojego byłego obywatela.
01:39:00 - Charakterystyka środowiska żydowskich imigrantów z Polski w Paryżu.
01:49:00 - Strategie migrantów marcowych w wychowywaniu dzieci i edukacji.
01:55:00 - Brak stabilności w latach po emigracji z Polski; formy zatrudniania naukowca w poszczególnych krajach emigracji.
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: digital@polin.pl
#MuzeumPolin #HistoriaMówiona #Marzec68 #emigracja